ทบทวนความรู้เรื่อง ลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต ด้วย Keynote สั้น ๆ สรุปมาแล้วเป็นข้อ ๆ ให้จดจำง่ายขึ้น หนึ่งเทคนิคง่าย ๆ ในการเตรียมพร้อมก่อนสอบ พร้อมแล้วลองไปดูกันเลย!

• ลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต หรือลักษณะต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิตที่ถ่ายทอดจากพ่อแม่ไปยังรุ่นลูกรุ่นหลานและรุ่นต่อ ๆ ไป เช่น สีตา สีผิว การมีลักยิ้ม และลักษณะของเส้นผม
• ภายในนิวเคลียสของเซลล์ประกอบด้วยไมโครทินที่มีลักษณะเป็นสายยาวขดพันกัน โครมาทิน ประกอบด้วยโปรตีนและดีเอ็นเอ ซึ่งดีเอ็นเอทำหน้าที่เป็นสารพันธุกรรม เมื่อเซลล์มีการแบ่งตัว โครมาทินจะขดแน่นมากจนมีลักษณะเป็นแท่ง เรียกว่า โครโมโซม ซึ่งการแบ่งเซลล์มี 2 ประเภท คือ การแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส และการแบ่งเซลล์แบบไมโอซิส
• การแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส เป็นการแบ่งเซลล์เพื่อเพิ่มจำนวนเซลล์ของร่างกาย โดยแบ่งเซลล์เดิมออกเป็นเซลล์ใหม่ 2 เซลล์ที่มีจำนวนโครโมโซมเท่าเดิม
• การแบ่งเซลล์แบบไมโอซิส เป็นการแบ่งเซลล์เพื่อสร้างเซลล์สืบพันธุ์ โดยแบ่ง 2 ครั้ง ทำให้ได้เซลล์ใหม่ 4 เซลล์ที่มีจำนวนโครโมโซมลดลงเป็นครึ่งหนึ่งจากเซลล์เดิม

• ดีเอ็นเอ เป็นสารพันธุกรรมที่ประกอบด้วยหน่วยย่อยที่เรียกว่า นิวคลีโอไทด์ ซึ่งหนึ่งนิวคลีโอไทด์ ประกอบด้วยองค์ประกอบ 3 ส่วน คือ น้ำตาลเพนโทสชนิดดีออกซีไรโบส เบสไนโตรเจน และหมู่ฟอสเฟต ซึ่งทำหน้าที่เชื่อมต่อระหว่างนิวคลีโอไทด์ของแต่ละหน่วยในสายดีเอ็นเอ
• เบสไนโตรเจน แบ่งเป็น 4 ชนิด ได้แก่ เบสอะดีนีน (adenine: A) เบสกวานีน (guanine: G) เบสไทมีน (thymine: T) และเบสไซโทซีน (cytosine: C)
• สายดีเอ็นเอ ประกอบด้วยพอลินิวคลีโอไทด์ 2 สายพันกันเป็นเกลียวคู่ เชื่อมกันโดยเบส ซึ่งเบส A จะจับคู่กับเบส T และเบส C จะจับคู่กับเบส G
• ยีน คือ ช่วงลำดับเบสของนิวคลีโอไทด์บนสายดีเอ็นเอ ซึ่งควบคุมลักษณะแต่ละลักษณะของสิ่งมีชีวิตยีนอยู่เป็นคู่ คือ มี 2 แอลลีล โดยแต่ละแอลลีลอยู่บนแต่ละโครโมโซมที่เป็นคู่กัน (homologous chromosome)
• ลักษณะต่าง ๆ ที่แสดงออกในสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด เรียกว่า ฟีโนไทป์ ส่วนลักษณะของยีนที่ควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมในสิ่งมีชีวิตเรียกว่า จีโนไทป์
• พงศาวลี คือ แผนภาพแสดงการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของคนในครอบครัว
• โรคทางพันธุกรรมที่ถ่ายทอดทางออโตโซมของแอลลีลเด่น จะแสดงอาการของโรคได้เมื่อโครโมโซมมีแอลลีลเด่นปรากฏอยู่
• โรคทางพันธุกรรมที่ถ่ายทอดทางออโตโซมของแอลลีลด้อย จะแสดงอาการของโรคได้เมื่อโครโมโซมมีแอลลีลด้อยปรากฏอยู่ทั้งคู่ แต่ถ้าแอลลีลด้อยอยู่กับแอลลีลเด่นจะเป็นพาหะของโรค
• โรคทางพันธุกรรมที่ถ่ายทอดทางโครโมโซมเพศ ในเพศหญิงจะแสดงอาการของโรคเมื่อมีแอลลีลทั้งคู่เป็นแอลลีลที่ควบคุมลักษณะด้อย ส่วนในเพศชายถ้าปรากฏแอลลีลด้อยเพียงแอลลีลเดียวก็จะแสดงอาการของโรคออกมาเนื่องจากไม่มีแอลลีลเหล่านี้บนโครโมโซม Y
• ยีนหมู่เลือดระบบ ABO มีรูปแบบของแอลลีลที่ควบคุม คือ แอลลีล IA และ IB ซึ่งเป็นแอลลีลเด่น และแอลลีล i ซึ่งเป็นแอลลีลด้อย
• การกลายหรือมิวเทชัน คือ การแปรผันของหน่วยพันธุกรรมที่ทำให้สิ่งมีชีวิตรุ่นลูกรุ่นหลานมีลักษณะผิดแผกไปจากพ่อแม่ ซึ่งเกิดขึ้นได้ทั้งเซลล์สืบพันธุ์และเซลล์ร่างกาย
• การแปรผันทางพันธุกรรม ก่อให้เกิดเป็นความหลากหลายทางชีวภาพ

ทบทวนบทเรียนวิทยาศาสตร์เพิ่มเติมกับ ALTV ช่อง 4 ทีวีเรียนสนุก ได้ทาง www.ALTV.tv/Science และสามารถดาวน์โหลดเอกสารประกอบการเรียนได้ทาง www.ALTV.tv/Download