เราเชื่อว่าคงไม่มีใครไม่รู้จักกับ 'เก้าอี้' เฟอร์นิเจอร์ที่สร้างขึ้นเพื่ออำนวยความสะดวกสบาย รวมถึงเป็นของตกแต่งภายในที่อยู่อาศัยของคนเรามาทุกยุคทุกสมัย และในวันนี้ ALTV จะขอพาไปในช่วงกลางศตวรรษที่ 20 ยุคที่เก้าอี้ดีไซน์ระดับตำนานผุดขึ้นมากมาย หรือที่รู้จักในฐานะงานออกแบบสไตล์ 'โมเดิร์น มิด-เซนจูรี' (Modern Mid-Century)

ทำความรู้จักสไตล์โมเดิร์น มิด-เซนจูรี (Modern Mid-century)

วงการนักออกแบบหรือสายแต่งบ้านอาจคุ้นเคยกันดีกับ คำว่า โมเดิร์น มิด-เซนจูรี (Modern Mid-century) แนวคิดการออกแบบตกแต่งสมัยใหม่ที่เกิดขึ้นในช่วงกลางศตวรรษที่ 20 ตรงกับช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ยุติลงได้ไม่นาน 

ความบอบช้ำจากสงครามที่กินระยะเวลาหลายปี ผลักให้หลายประเทศเร่งเดินหน้าพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม เพื่อให้ประเทศตนฟื้นตัวให้เร็วที่สุด ที่อยู่อาศัยและเฟอร์นิเจอร์ที่เน้นความหรูหรา ถูกลดทอนองค์ประกอบที่ไม่จำเป็นเหลือแต่ 'ความเรียบง่ายเน้นประโยชน์ใช้สอย' และเหมาะกับการผลิตทีละมาก ๆ ทั้งนี้ก็เพื่อตอบรับกับ 'สังคมแบบบริโภคนิยม' ที่เกิดขึ้นหลังสงครามโลก  

นอกจากนี้การเกิดขึ้นของสไตล์ โมเดิร์น มิด-เซนจูรี่ ได้รับอิทธิพลอย่างมากมาจากแนวคิดของ 'เบาเฮาส์' (Bauhaus) สถาบันสอนศิลปะชื่อดังในประเทศเยอรมนี ที่เป็นจุดเริ่มต้นแนวคิดงานดีไซน์เน้นความเรียบง่าย ตรงไปตรงมา ด้วยการลดทอนการตกแต่งที่ไม่จำเป็นลง ซึ่งภายหลังก็ได้กลายเป็นต้นแบบแนวคิดทางการออกแบบของโรงเรียนศิลปะทั่วโลก

หัวใจของ 'โมเดิร์น มิด-เซนจูรี'

โมเดิร์น มิด-เซนจูรี ถูกพูดถึงครั้งแรกในหนังสือ 'Mid-century Modern: Furniture of the 1950's' โดย นักเขียนและนักประวัติศาสตร์ศิลปะ นามว่า คาร่า กรีนเบิร์ก (Cara Greenberg) หลังจากหนังสือตีพิมพ์ได้ไม่นาน คำว่า โมเดิร์น มิด-เซนจูรี ก็ได้กลายมาเป็นวลีฮิตติดปากในวงการออกแบบเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน 

หัวใจของการออกแบบสไตล์ โมเดิร์น มิด-เซนจูรี คือ ความเรียบง่าย ทันสมัย เน้นประโยชน์ใช้สอย เฟอร์นิเจอร์ส่วนมากในยุคนี้ มักมีรูปทรงเลขาคณิต หรือรูปทรงอิสระ (Organic Form) มีเส้นสายโค้งมนพริ้วไหว สะอาดตา ผลิตจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ไม้ เหล็ก หนัง ผ้าฝ้าย ผสมผสานเข้ากับวัสดุสมัยใหม่อย่าง พลาสติก ไฟเบอร์กลาส นอกจากรูปทรงแล้วยังเน้นโทนสีเรียบ เช่น ดำ น้ำตาล เทา และอาจแทรกด้วยแม่สี อย่าง สีแดง สีน้ำเงิน สีเหลือง เพื่อความเด่นสะดุดตา

ปัจจุบันเรายังสามารถพบเห็นสไตล์โมเดิร์น มิด-เซนจูรี ได้ในการตกแต่งบ้าน คาเฟ่ หรือในเฟอร์นิเจอร์บางชิ้นที่ยังคงเป็นที่นิยมมาจนถึงวันนี้

Eames Lounge Chair and Ottoman (1956) 'เก้าอี้ดีไซน์แห่งศตวรรษ'  

นับว่าเป็นไอคอนนิกของวงการมิด-เซนจูรี เลยก็ว่าได้สำหรับ 'Eames Lounge Chair and Ottoman' ผลงานการออกแบบร่วมกันของ 'ชาร์ล และ เรย์ อีมส์' (Charles & Ray Eames) คู่รักนักออกแบบชาวอเมริกันผู้ทรงอิทธิพลระดับโลก

เก้าอี้รุ่นแรกทำด้วยวัสดุหนังสีดำบุนวมและเปลือกไม้อัด ผลิตขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1956 เพื่อมอบเป็นของขวัญให้กับเพื่อนคนสนิท อย่างผู้กำกับภาพยนตร์ 'บิลลี ไวล์เดอร์' (Billy Wilder) จนกระทั่งเก้าอี้ตัวนี้ได้ไปเผยโฉมต่อสาธารณะในรายการ 'Home' จากช่อง NBC และ 'Good Morning America' ด้วยดีไซน์ที่ล้ำสมัยจึงกลายเป็นที่หมายปองของเหล่านักสะสมเฟอร์นิเจอร์เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน

เก้าอี้นี้ยังสร้างตำนานด้วยการไปปรากฎอยู่ในภาพยนตร์ดังหลายต่อหลายเรื่อง ไม่ว่าจะเป็น Iron Man, The Matrix Resurrections, Gossip girl และในปี ค.ศ. 2021 นิตยสาร Time ได้ยกย่องให้เป็น 'เก้าอี้ดีไซน์แห่งศตวรรษ' (The Chair of the Century) อีกด้วย

ที่มา: Knoll

Barcelona Chair (1929) 'เก้าอี้ที่ประทับแด่กษัตริย์'

เป็นเวลาร่วมกว่า 93 ปี มาแล้วที่ 'Barcelona Chair' หรือ 'เก้าอี้บาร์เซโลนา' ได้ถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกโดยเป็นผลงานการออกแบบร่วมกันของสองสถาปนิกชาวเยอรมัน 'มีส ฟาน เดอร์ โรห์' (Ludwig Mies van der Rohe) และ 'ลิลลี ไรซ์' (Lilly Reich) เก้าอี้เบาะหนังสีดำหน้าตาเรียบ ๆ นี้ ออกแบบขึ้นเพื่อใช้เป็นพระราชอาสน์ให้กษัตร์ยและราชินีของประเทศสเปน ที่ใช้ในงานนิทรรศการ 'International Exposition' ที่จัดขึ้นที่เมืองบาร์เซโลนา ประเทศสเปน ในปี ค.ศ. 1929 

Barcelona Chair ผลิตขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1929 มีลักษณะเป็นทรงสี่เหลี่ยมบุหนังสีดำ และโครงรับหนักที่ทำจากสเตนเลสที่ดัดงอ แม้ว่าหน้าตาจะดูเรียบง่าย แต่ในยุคนั้นถือว่าดีไซน์ที่ล้ำสมัยมากเป็นที่เลื่องลือกันในวงการนักออกแบบ และแม้จะผ่านมาเป็นเวลานานแต่ด้วยดีไซน์ที่ร่วมสมัย Barcelona Chair ยังคงผลิตและจำหน่ายอยู่ ภายใต้บริษัท Knoll แบรนด์เฟอร์นิเจอร์สัญชาติอเมริกันระดับโลก

ที่มา: Nest.co.uk

The Egg Chair (1958) 'เก้าอี้ทรงเปลือกไข่'  

ยังคงได้รับความนิยมตลอดกาลกับ 'The Egg Chair' หรือ 'เก้าอี้รูปทรงไข่' ที่ขึ้นชื่อว่าถูกผลิตซ้ำบ่อยที่สุดตัวหนึ่งของโลก เก้าอี้ตัวนี้เป็นผลงานชิ้นโบว์แดงของ 'อาร์เน ยาค็อปเซ่น' (Arnee Jacobsen) สถาปนิกชาวเดนมาร์ก ผู้บุกเบิกสถาปัตยกรรมแบบฟังก์ชันนัลลิสม์ (Functionalism)

The Egg Chair ผลิตขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1958 แรกเริ่มเก้าอี้ตัวนี้ถูกออกแบบสำหรับตกแต่งล็อบบี้และเลาจน์ในโรงแรม โดยได้รับแรงบันดาลใจมาจากรูปทรงของเปลือกไข่ ตัวแรกผลิตจากโฟมโพลียูเทน (PU foam) ฉีดขึ้นรูปทำให้ได้รูปทรงโค้งมนไร้เหลี่ยมมุม ส่วนฐานทำมาจากอะลูมิเนียมทำให้เก้าอี้ตัวนี้มีน้ำหนักเพียง 17 ปอนด์เท่านั้น 

ที่มา: Film and Furniture

The Ball Chair (1963) 'เก้าอี้ทรงกลมในตำนาน'  

นับว่าเป็นผลงานสุดไอคอนนิกแห่งยุคอีกชิ้นหนึ่งเลยก็ว่าได้กับ 'The Ball Chair' ผลงานการออกแบบโดย 'เออร์โร เออาร์นิโม' (Eero Aarnio) นักออกแบบชาวฟินแลนด์ ที่มีชื่อเสียงเลื่องลือในวงการออกแบบ จากการนำพลาสติกและไฟเบอร์กลาสมารังสรรค์เป็นเฟอร์นิเจอร์ที่มีลูกเล่นสนุกสนานโดดเด่นตามสไตล์ตัวเขา

The Ball Chair ผลิตขึ้นครั้งแรกใน ปี ค.ศ. 1963 ในการออกแบบครั้งนี้มีแรงบันดาลใจมาจากรูปทรงเรขาคณิตสุดเรียบง่าย ซึ่งตัวเขาเองได้คิดวิเคราะห์มาอย่างดีแล้วว่า เป็นรูปทรงที่สามารถรับเข้ากับสรีระร่างกายคนเราได้ดีไม่แพ้เก้าอี้ทั่วไป นอกจากนี้พนักพิงทรงกลมยังสามารถมอบมุมส่วนตัวให้คุณได้ แม้จะอยู่ในที่สาธารณะ หรือที่เรียกว่า 'a room with a room' 

ที่มา: Knoll

The Tulip Chair (1955) 'เก้าอี้ที่รูปร่างเหมือนดอกทิวลิป'

จากความคิดที่ว่าเก้าอี้ 4 ขานั้นดูจำเจและยุ่งเหยิงจนเกินไปในความคิดของ 'เอโร ซาริเนน' (Eero Saarinen) สถาปนิกชาวอเมริกัน-ฟินนิช เป็นจุดเริ่มต้นให้เขาฉีกแนวความคิดเดิม ๆ ด้วยผลงานออกแบบใน ปี ค.ศ. 1955 ที่มีชื่อว่า 'The Tulip Chair'

เก้าอี้รูปทรงคล้ายดอกทิวลิปนี้ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวคือการลดทอนขารับน้ำหนักให้เหลือเพียงขาเดียว และมีลักษณะคล้ายส่วนก้านของแก้วไวน์ ทำให้เมื่อนำไปจัดวางไว้ในบ้าน จะช่วยให้ความรู้สึกโปร่ง ไม่แออัด ปัจจุบันเก้าอี้ยังคงวางจำหน่ายภายใต้แบรนด์เฟอร์นิเจอร์ Knoll

The Mashmallow (1954-1956) 'เก้าอี้ที่เหมือนนั่งบนกองมาชเมลโล่'

'The mashmallow sofa' โซฟาลูกเล่นสุดแปลกตานี้ได้รับการยกย่องว่าคือ 'ที่สุด' ในบรรดาเฟอร์นิเจอร์สมัยใหม่ เป็นผลงานของ 'เออร์วิง ฮาร์เปอร์' (Irving Harper) นักออกแบบชาวอเมริกัน ที่เขาได้นำแผ่นโฟมทรงกลมทั้งหมด 18 ชิ้น มาติดตั้งบนโครงเหล็กที่มีดีไซน์ง่าย ๆ ไม่ซับซ้อน ซึ่งเขาได้ให้การันตีว่าเป็นโซฟาที่ไม่ได้มีดีแค่ดีไซน์ แต่ยังนุ่มสบายจนเหมือนนั่งอยู่บนกองมาชเมลโล่

The mashmallow sofa ออกแบบในปี ค.ศ. 1954 เดิมทีเป็นการออกแบบเพื่อตีตลาดเฟอร์นิเจอร์ราคาประหยัด แต่เพราะต้นทุนการผลิตเบาะรองนั่งที่ต้องทำขึ้นทีละชิ้น จึงทำให้ภายหลังได้กลายเป็นสินค้าในตลาดสินค้า luxury และหลังจากนั้นในปี ค.ศ. 1956 ก็ได้รับการพัฒนาและจำหน่ายภายใต้ Herman Miller บริษัทผู้ผลิตเฟอร์นิเจอร์ชั้นนำระดับโลก

เมื่อทำความรู้จักเก้าอี้ระดับตำนานของโลกไปแล้ว ไปเอาใจช่วย อ.พี่กอล์ฟ และน้อง ๆ นักศึกษา หลักสูตรการออกแบบสถาปัตยกรรมภายใน ออกแบบเผลงานเก้าอี้จากกระดาษลัง ในรายการ The Creator เปิดพอร์ตสุดปัง ตอน เก้าอี้นี้อยากให้เธอพักก่อน  ทางเว็บไซต์ ALTV ช่อง 4 ทีวีเรียนสนุก

ที่มา: film and furniture, Knoll