เพราะเรื่องราวของมนุษย์ในอดีตกินระยะเวลานับหลายล้านปี นักประวัติศาสตร์จึงต้องแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์เพื่อความสะดวกในการค้นคว้า โดยการแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ยุคสมัย ได้แก่ ยุคก่อนประวัติศาสตร์ (Prehistorical period) และ ยุคประวัติศาสตร์ (Historical period) โดยมีเกณฑ์การแบ่งตาม ‘การค้นพบตัวอักษรหรือภาษาเขียน’ โดยในยุคก่อนประวัติศาสตร์คือยุคที่ยังไม่มีการประดิษฐ์ตัวอักษร ในขณะที่ยุคประวัติศาสตร์มนุษย์รู้จักการบันทึกเรื่องราวเป็นตัวอักษรแล้ว 

ยุคก่อนประวัติศาสตร์  

ยุคก่อนประวัติศาสตร์ (Prehistorical period) ถือเป็นยุคที่มนุษย์ยังไม่รู้จักการประดิษฐ์ตัวอักษรหรือภาษาเขียนเพื่อบันทึกเรื่องราว ในการศึกษาเรื่องราวของมนุษย์ในยุคนี้จึงทำได้จากการสืบค้นหลักฐานทางโบราณคดีเป็นหลัก เช่น โครงกระดูก เครื่องมือเครื่องใช้ เครื่องปั้นดินเผา และภาพวาดบนผนังถ้ำ 

ยุคก่อนประวัติศาสตรเป็นช่วงเวลาที่ยาวนานมาก นักประวัติศาสตร์จึงแบ่งช่วงเวลาดังกล่าว ออกเป็น 2 ยุค ได้แก่ ยุคหิน (Stone Age) ประกอบไปด้วยยุคย่อย คือ ยุคหินเก่า ยุคหินกลาง ยุคหินใหม่ และ ยุคโลหะ (Metal Age) ประกอบด้วยยุคย่อย ยุคทองแดง ยุคสำริด และยุคเหล็ก

ยุคหิน (Stone Age)  

‘ยุคหิน’ หรือ ‘Stone Age’ มีอายุตั้งแต่  2.5 ล้านปี ถึงประมาณ 4,000 ปี มาแล้ว เป็นยุคที่มนุษย์รู้จักสร้างเครื่องมือเครื่องใช้จากหิน ไม้ และกระดูกสัตว์สำหรับการดำรงชีวิต โดยสามารถแบ่งแยกย่อยได้ตามวิวัฒนาการของเครื่องมือเครื่องใช้ ได้เป็น 3 ยุคย่อย ดังนี้ 

ยุคหินเก่า (Paleolithic Period) ระยะวลาตั้งแต่ 100,000 - 500,000 ปี 

ในยุคหินเก่ามนุษย์ดำรงชีวิตด้วยการล่าสัตว์และหาของป่าเป็นหลัก อาศัยอยู่อย่างเร่ร่อนในถ้ำหรือเชิงผา เครื่องมือเครื่องใช้ส่วนใหญ่ทำมาจากหินกระเทาะแบบง่าย ๆ เรียกว่า “ขวานหินกระเทาะ” มีลักษณะหยาบ ไม่ผ่านการขัดให้เรียบ มีไว้ใช้เพื่อตัดสับ

ในยุคนี้มนุษย์รู้ยังรู้จักการทำเครื่องนุ่งห่มจากขนสัตว์ การทำเครื่องประดับจากเปลือกหอย หินสีและกระดูกสัตว์ รู้จักการจดบันทึกเหตุการณ์หรือสิ่งที่พบเห็นออกมาเป็นภาพเขียนสีตามผนังถ้ำ โดยใช้หินที่มีสีแดงหรือสีดำ ส่วนใหญ่เป็นภาพสัตว์ป่าที่พบได้ในยุคน้ำแข็ง เช่น ช้างแมมมอธ สิงโต กวาง เป็นต้น 

ยุคหินกลาง (Mesolithic Period) ระยะวเลาตั้งแต่ 7,000 - 12,000 ปี 

ในยุคหินกลางมนุษย์เริ่มรู้จักการปลูกพืชเลี้ยงสัตว์เพื่อดำรงชีวิตแต่ยังคงล่าสัตว์เป็นหลัก เริ่มอาศัยอยู่รวมกันเป็นสังคมและมักอาศัยอยู่ใกล้แหล่งน้ำ เครื่องมือเครื่องใช้ทำขึ้นอย่างประณีตมากขึ้น รู้จักการเลือกประเภทของหินที่ใช้ รู้จักการขัดพื้นผิวของขวานให้เรียบ ไปจนถึงการทำเครื่องจักสานจากวัสดุธรรมชาติ 

ยุคหินใหม่ (Neolithic Period) ระยะเวลาตั้งแต่ 3,000 - 7,000 ปี 

ยุคหินใหม่ถือเป็นยุคที่มนุษย์ก้าวเข้าสู่สังคมเกษตรกรรมเต็มตัว รู้จักการปลูกพืชผักเป็นของตนเอง และจับสัตว์มาเลี้ยง มีการปลูกข้าว ถั่ว ฟัก บวบ และเลี้ยงสัตว์หลายชนิดเพื่อเป็นอาหารและใช้งาน เครื่องมือเครื่องใช้ทำขึ้นจากหินขัดมันเรียบมีการต่อด้ามจับเหมือนมีด เพื่อความสะดวกต่อการใช้งาน 

นอกจากนี้ มนุษย์ยุคหินใหม่ยังมีความเชื่อและพิธีกรรมในรูปแบบต่าง ๆ เช่น การมัดศพ กรอฟันศพ หรือการบูชาสิ่งศักดิสิทธิ์ ซึ่งเราจะเห็นได้จากสิ่งก่อสร้างที่หลงเหลืออันโด่งดังจากปลายยุคหินใหม่ อย่างอนุสรณ์สโตนเฮนจ์ (Stonehenge) ในบริเวณตอนใต้ของ ประเทศอังกฤษ

ที่มา : HAVE A NEWSDAY, Britannica