จริงอยู่ว่าการเป็นคนใจดี เอาใจใส่ หรือชอบช่วยเหลือผู้อื่นอยู่เสมอ เป็นคุณสมบัติที่ทุกคนพึงมี แต่ถ้าคุณเริ่มรู้สึกว่าการเป็น ‘คนดี’ กลับทำให้คุณเป็นทุกข์หรือถูกเอาเปรียบอยู่บ่อย ๆ คุณอาจเข้าข่าย “กลุ่มอาการเด็กดี” หรือ “Good girl syndrome” ภาวะที่บุคคลหนึ่งมักที่ให้ความสำคัญไปกับการทำให้ทุกคนรู้สึกพอใจ จนย้อนกลับมาทำร้ายตัวเองโดยไม่รู้ตัว

กลุ่มอาการเด็กดี (Good girl syndrome) คือคำนิยามพฤติกรรมของบุคคลที่ให้ความสำคัญกับการแสวงหาการยอมรับจากภายนอก โดยแสดงออกมาในรูปแบบของการพยายามทำตัวเป็นคนดีและเป็นที่รักของทุกคน คนกลุ่มนี้ต้องการทำให้ทุกคนพอใจอยู่ตลอดเวลา ชอบช่วยเหลือคนอื่น แต่ละเลยความต้องการและปัญหาของตัวเอง ไม่กล้าแสดงความคิดหรือความต้องการส่วนตัว เพราะกลัวถูกมองไม่ดี ทั้งนี้ก็เพื่อให้ตนรู้สึกเป็นที่รัก เป็นคนที่น่ายกย่องชื่นชมในสายตาของผู้อื่น 

แรกเริ่ม คำว่า Good girl syndrome ถูกนำมาใช้นิยามถึงผู้หญิงที่มีนิสัย 'ดีเกินไป' ซึ่งเป็นผลพวงมาจากค่านิยมของสังคมที่กำหนดให้ภาพลักษณ์ของผู้หญิงต้องอ่อนหวาน เรียบร้อย เชื่อฟัง ว่านอนสอนง่าย หรือเป็น 'เด็กดี' ในสายตาผู้ใหญ่อยู่เสมอ แต่เมื่อเวลาผ่านไปก็พิสูจน์แล้วว่า ไม่ได้มีเพียงผู้หญิงเท่านั้นที่ได้รับผลกระทบจากความคิดแบบเหมารวมทางเพศ (Gender Stereotype) เพราะผู้ชายเองก็มักถูกคาดหวังให้ต้องเป็นผู้นำ เข้มแข็ง ห้ามแสดงด้านที่อ่อนแอให้ใครเห็น ความคิดแบบนี้ส่งผลให้ผู้ชายหลายคนเลือกจะเก็บกดความรู้สึก กดดันตัวเอง เพื่อให้มีภาพลักษณ์ที่สมบูรณ์แบบอยู่เสมอ ภายหลังจึงมีการใช้ คำว่า Nice guy syndrome มาอธิบายกลุ่มผู้ชายที่มีนิสัย 'ดีเกินไป' เช่นเดียวกัน 

ในทางการแพทย์ อาการเด็กดีไม่ถือเป็นโรคทางจิตเวชที่ได้รับวินิจฉัยอย่างเป็นทางการ แต่ถึงอย่างไรก็ตาม ก็ไม่ใช่สิ่งที่ควรละเลย เพราะมีการพิสูจน์แล้วว่าสามารถส่งผลกระทบต่อความคิด อารมณ์ ความรู้สึก และสุขภาพจิตในระยะยาวได้ โดยส่วนใหญ่คนกลุ่มนี้มักเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ ขาดความมั่นใจ คาดหวังกับตัวเองสูง รู้สึกอ่อนไหวง่ายเมื่อถูกตำหนิ หรือปฏิเสธ ซึ่งสามารถพัฒนาไปสู่ภาวะซึมเศร้าได้ 

อาการเด็กดีเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการเลี้ยงดูในวัยเด็ก ซูซาน อัลเบอร์ส (Susan Albers) นักจิตวิทยาศูนย์สุขภาพสตรีคลีฟแลนด์ (Cleveland Clinic) กล่าวไว้ว่า เด็กที่เติบโตมาด้วยการเลี้ยงดูแบบเข้มงวด (Authoritarian Parenting Style) มักมีแนวโน้มที่จะมีอาการเด็กดี ด้วยลักษณะการเลี้ยงดู ที่พ่อแม่มีความคาดหวังในตัวเด็กสูง มีการวางกรอบและกฎระเบียบที่เด็กต้องทำตามอย่างเคร่งครัด มักใช้การดุหรือถ้อยคำรุนแรงกระตุ้นให้เด็กทำตามในสิ่งที่ตนต้องการ ซึ่งส่วนใหญ่มักจะละเลยการอธิบายเหตุผลว่าเพราะอะไรเด็กต้องทำตามกฏเหล่านี้ สิ่งเหล่านี้อาจส่งผลให้เด็กเรียนรู้ว่าต้องพยายามทำตัวเป็น 'เด็กดี' เพื่อให้พ่อแม่รู้สึกพอใจ

ภายนอกเด็กกลุ่มนี้อาจดูเชื่อฟังว่านอนสอนง่าย แต่ในขณะเดียวกันก็มีแนวโน้มที่จะเป็นคนเก็บกดความรู้สึกด้านลบไว้ภายในใจ ไม่กล้าแสดงความคิดเห็น และกลัวการถูกตำหนิ ซึ่งสิ่งนี้อาจส่งผลในระยะยาวไปถึงชีวิตในวัยทำงาน พวกเขาอาจกลายเป็นคนที่ไม่สามารถตัดสินใจในสิ่งที่สำคัญได้ เพราะกลัวทำให้คนอื่นเสียใจ ซึ่งอาจกระทบกับความก้าวหน้าในหน้าที่การงาน หรือการเป็นผู้นำ

นอกจากนี้ การเป็นคนใจดี เป็นคนง่าย ๆ อะไรก็ได้ และชอบช่วยเหลือผู้อื่นอยู่เสมอ แม้ว่าเป็นสิ่งที่ดี แต่ขณะเดียวกันก็อาจเป็นการเปิดช่องให้คนนิสัยไม่ดีมาเอารัดเอาเปรียบจากความใจดีของเราได้เช่นกัน

4 สัญญาณของ 'อาการเด็กดี' 

• ตามใจคนอื่นมากเกินไป มักมีนิสัยชอบเอาอกเอาใจผู้อื่น (People-Pleaser) เห็นความรู้สึกคนอื่นสำคัญกว่าตัวเองเสมอ หลายครั้งจึงเลือกทำตามความต้องการของคนอื่นมากกว่าตัวเอง โดยอ้างว่าเป็นคน “อะไรก็ได้” ทั้งนี้ก็เพื่อให้ทุกคนรู้สึกสบายใจ และมักจะรู้สึกผิดมากเมื่อต้องปฏิเสธคำขอใครสักคน 
• ยึดติดกับความสมบูรณ์แบบ มีความคาดหวังและมาตรฐานสูงต่อตัวเอง กลัวการเผชิญหน้ากับความล้มเหลว และมักตำหนิตัวเองเมื่อไม่สามารถบรรลุเป้าหมายที่ตั้งใจไว้
• แสวงหาการยอมรับจากภายนอก ให้ความสำคัญกับความคิดเห็นของผู้อื่นมากกว่าความคิดเห็นของตัวเอง ทำให้หลายครั้งต้องยอมทำสิ่งที่ขัดกับความต้องการของตัวเอง และจะรู้สึกภูมิใจเมื่อได้รับการยกย่องชมเชย หรือเป็นที่รักของใครหลายคน 
• รู้สึกว่าการปฏิเสธใครสักคนเป็นเรื่องยาก มักมีนิสัย 'ปฏิเสธใครไม่เป็น' ลำบากใจเมื่อต้องปฏิเสธที่จะให้ความช่วยเหลือ จึงต้องฝึนทำในสิ่งที่ไม่อยากทำ เพราะไม่อยากทำให้ผู้อื่นรู้สึกเสียใจหรือผิดหวัง

5 วิธีเลิกเป็น ‘เด็กดี’ (เกินไป)

• เลิกเป็นคน ‘อะไรก็ได้’ แล้วสร้างขอบเขตให้กับตัวเอง เพราะเราทุกคนล้วนมีขีดจำกัด การเข้าใจว่าอะไรคือความต้องการของเรา และกำหนดขอบเขตที่เรารู้สึกปลอดภัยขึ้นมา จะช่วยให้คนอื่นรับรู้ได้ว่าควรปฏิบัติกับเราแบบไหน
• เรียนรู้ที่จะปฏิเสธอย่างสุภาพอย่างตรงไปตรงมาและสุภาพ อาจยกเหตุผลเพื่อให้อีกฝ่ายเข้าใจจุดประสงค์ของเรา อย่ากลัวว่าใครจะมองว่าเราเป็นคนเห็นแก่ตัว หรือไม่มีน้ำใจ เพราะสุดท้ายแล้วความสบายใจของเราย่อมสำคัญกว่า
• ใจดีกับคนอื่นแล้ว อย่าลืมใจดีกับตัวเอง การเป็นคนใจดี เห็นอกเห็นใจ ชอบช่วยเหลือผู้อื่น เป็นคุณสมบัติที่ดีที่ทุกคนควรมี แต่หากมากไปก็กลายเป็นสร้างความลำบากใจให้กับตัวเราเองได้ อาจถึงเวลาที่ต้องเลือกเห็นอกเห็นใจตัวเอง และฟังความต้องการของตัวเองบ้าง
• ฝึกฝนทักษะการแสดงออก หลายครั้งที่ความรู้สึกของคนใจดีมักถูกมองข้าม เพราะคนอื่นคิดมักคิดว่าเราเป็นคนอะไรก็ได้ ซึ่งส่วนหนึ่งก็มาจากนิสัยที่ไม่กล้าแสดงความคิดเห็นหรือความต้องการของตัวเองให้คนอื่นรับรู้เพราะฉะนั้นการฝึกฝนทักษะการแสดงออกหรือการแสดงความคิดเห็นอย่างตรงไปตรงมา เลิกกังวลว่าคนอื่นจะมองว่าเราเป็นคนไม่ดี เห็นแก่ตัว ก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ช่วยได้ 
• ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ หากเริ่มรู้สึกว่าอาการเด็กดีส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตมาก อย่าลังเลที่จะขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ นักจิตวิทยา นักจิตบำบัด เพื่อแก้ไขปัญหาอย่างเหมาะสม 

การเป็นคนใจดี ชอบช่วยเหลือ และใส่ใจความรู้สึกของคนอื่นเป็นสิ่งที่ดี แต่อย่าลืมว่าเราเป็นเพียงมนุษย์คนหนึ่ง ที่ไม่สามารถทำให้ทุกคนบนโลกพอใจได้ เพราะฉะนั้นคงไม่เป็นไรถ้าเราเลือกที่จะฟังเสียงของตัวเอง และใจดีกับตัวเองเหมือนที่ใจดีกับคนอื่น 

และเพื่อเอาชนะอาการเด็กดี รับชมสิ่งที่น่าสนใจเพิ่มเติม เกี่ยวกับเคล็ดลับการเสริมสร้างความมั่นใจให้กับเด็ก ได้ที่รายการ The Coach ห้องที่ปรึกษา ทาง www.ALTV.tv/TheCoach (คลิก)