"ประโยค" เป็นหนึ่งในองค์ประกอบพื้นฐานของการสื่อสารในชีวิตประจำวัน ดังนั้นการทำให้ประโยคชัดเจนและสมบูรณ์จึงเป็นพื้นฐานที่เราควรรู้ นอกจากนี้โครงสร้างประโยคที่ดี สามารถช่วยให้เกิดความเข้าใจกันระหว่างผู้ส่งสารและผู้รับสารมากขึ้นอีกด้วย

"ประโยค" คืออะไร ทำไมจำเป็นต้องรู้ ? 

ประโยค คือ คำหรือข้อความที่นำมาเรียบเรียงจนมีเนื้อความครบถ้วนสมบูรณ์ ทำให้สามารถเข้าใจได้ว่า ใครทำอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ ในประโยคทั่วไปจะมีโครงสร้างใหญ่ ๆ คือ ภาคประธาน และภาคกริยา โดยจะขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไปไม่ได้ ซึ่งนอกจากคำศัพท์ที่เราต้องใช้ในการสื่อสารแล้ว การรู้จักเรียบเรียงและจำแนกประโยคสามารถช่วยให้การสื่อสารไม่คลาดเคลื่อน จนเกิดความเข้าใจผิดระหว่างผู้ส่งสารและผู้รับสารได้อีกด้วย

ภาคประธาน: คือ ส่วนของผู้กระทำหรือแสดงอาการ ซึ่งก่อนเกิดการกระทำหรือเหตุการณ์ใด ๆ จะต้องมีต้นเหตุของความคิดหรือการกระทำนั้นเสมอ เราเรียกส่วนนี้ว่า “ภาคประธาน” ประกอบด้วยคำนามหรือสรรพนาม ส่วนขยายประธานต่าง ๆ

ภาคแสดง: คือ ส่วนแสดงอาการของภาคประธาน แบ่งได้เป็น 4 ส่วน คือ บทกริยา บทขยายกริยา บทกรรม และบทขยายกรรม ภาคแสดงจะทำให้ประโยคสมบูรณ์

⭐ในประโยคหนึ่งต้องประกอบด้วย บทประธาน และบทกริยา เสมอ บทกรรมจะมีหรือไม่ก็ได้ ขึ้นอยู่กับกริยาของประธานว่าเป็นกริยาแบบใด หากเป็นอกรรมกริยา ไม่จำเป็นต้องมีกรรมมารองรับ แต่ถ้าเป็นสกรรมกริยาจะต้องมีกรรมมารองรับเสมอ นอกจากนี้อาจทำให้ประโยมีความแจ่มชัดขึ้น ด้วยการใช้ส่วนขยายอื่น ๆ เพิ่มเติมในประโยคได้

ชนิดประโยคในภาษาไทย มีอะไรบ้าง?  

การแบ่งชนิดประโยคสามารถแบ่งได้หลายวิธี ขึ้นอยู่ว่าจะใช้เกณฑ์แบบไหน 

🔵แบ่งตามเจตนาผู้ส่งสาร 

1. ประโยคบอกเล่า หรือประโยคแจ้งให้ทราบ คือประโยคที่บอกถึงเหตุการณ์ เรื่องราว ว่าใครทำอะไร ที่ไหน อย่างไร โดยมีเจตนาเพื่อแจ้งให้ทราบ หรือบอกเล่า 
2. ประโยคปฏิเสธ คือประโยคที่มีใจความไม่ตอบรับข้อเสนอ ข้อตกลงของผู้พูด ตรงข้ามกับประโยคบอกเล่า มักมีคำว่า ไม่ ไม่ได้ มิได้ ไม่ใช่ มิใช่ ฯลฯ อยู่ด้วยเสมอ  
3. ประโยคคำถาม หรือประโยคถามให้ตอบ คือประโยคที่มีใจความต้องการคำตอบ มีจุดสังเกตที่คำแสดงการถามที่อยู่หน้าประโยค หรือท้ายประโยค เช่น ใคร ที่ไหน อะไร อย่างไร เมื่อไหร่ ฯลฯ 
4. ประโยคคำสั่ง/ ขอร้อง /ชักชวน คือประโยคที่มีใจความแสดงความต้องการ อาจมาในรูปแบบ คำสั่ง ชักชวน ขอร้อง ในบางครั้งจะมีการละประธานบุรุษที่ 2 ไว้ เว้นแต่มีการเจาะจงไปที่ประธานโดยตรง  

🔵แบ่งตามโครงสร้าง 

1. ประโยคความเดียว คือประโยคที่มีใจความเดียว ประกอบด้วย บทประธาน บทกริยา บทกรรม (ถ้ามี) เพียงอย่างละ 1 เท่านั้น 
2. ประโยคความรวม คือประโยคความเดียว 2 ประโยคขึ้น โดยมีคำสันธานเป็นตัวเชื่อม  

• ประโยคความรวมที่มีเนื้อความคล้อยตามกัน มีใจความสอดคล้องกัน ประกอบด้วยประโยคความเดียว 2 ประโยคขึ้นไป มีคำสันธาน และ, ทั้ง…..และ เป็นคำเชื่อม เช่น พ่อและแม่ไปต่างจังหวัด
• ประโยคความรวมที่มีเนื้อความขัดแย้งกัน มีใจความขัดแย้งกัน มีกริยาตรงข้ามกัน มักมีคำสันธาน แต่, แต่ว่า, แม้….ก็ เป็นคำเชื่อม เช่น ฉันรักเขา แต่เขาไม่รักฉันเลย
• ประโยคความรวมที่มีเนื้อความให้เลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง มีใจความให้เลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง มักมีคำสันธาน หรือ, หรือไม่ก็, ไม่…..ก็ เป็นคำเชื่อม ตัวอย่าง เธอจะกินชาหรือกาแฟ
• ประโยคความรวมที่มีเนื้อความเป็นเหตุเป็นผลกัน ประกอบด้วยประโยคความเดียว 2 ประโยค โดยประโยคแรกทำหน้าที่เป็นเหตุ ส่วนประโยคหลังทำหน้าที่เป็นผล มักมีคำสันธาน จึง, จึง……เพราะ, เพราะฉะนั้น…..จึง เป็นคำเชื่อม ตัวอย่าง เธอป่วย เธอจึงไม่มาโรงเรียน

3.ประโยคความซ้อน คือประโยคที่ประกอบด้วย ประโยคหลัก (มุขยประโยค) เป็นส่วนใจความสำคัญ และมีประโยคย่อยอื่น ๆ (อนุประโยค) เป็นส่วนเติมเต็มความหมายชัดเจนมากขึ้น มักมีคำเชื่อมคำว่า “ที่ ซึ่ง อัน ว่า” ปรากฎอยู่

แต่งประโยคยังไงไม่ให้งง

หลายครั้งที่การใช้หลักไวยากรณ์ผิด ทำให้ประโยคที่ต้องกาสื่อสารไม่ชัดเจน กำกวม ส่งผลให้เกิดความเข้าใจไม่ตรงกันระหว่างผู้ส่งสาร และผู้รับสาร มีสาเหตุที่พบได้บ่อยมี ดังนี้

• เกิดจากการใช้คำพ้องรูปพ้องเสียง เช่น ฉันไม่ชอบมัน (มัน=พืชหัวชนิดหนึ่ง) สามารถแปลได้อีกความหมายว่า ฉันไม่ชอบมัน (มัน=แทนบุคคลที่ 3)
• เกิดจากใช้เรียงคำผิดตำแหน่ง เช่น ขยับขึ้นลุกนั่ง และ ฉันขยับลุกขึ้นนั่ง
• เว้นวรรคคำไม่ถูกต้อง เช่น รถยนต์ชนคนจน ทำให้เสียชีวิต หรือ รถยนต์ชนคน จนทำให้เสียชีวิต
• ใช้คำที่ขัดแย้งกัน เช่น ตำรวจรัวกระสุนใส่ผู้ร้ายหนึ่งนัด ควรแก้เป็น ตำรวจยิงผู้ร้ายหนึ่งนัด
• ใช้ภาษาต่างระดับ

เมื่อได้ทำความเข้าใจเบื้องต้นเกี่ยวกับประโยคในภาษาไทยไปแล้ว มาลองตะลุยข้อสอบเกี่ยวกับประโยคต่าง ๆ กับ 'ครูทอม' ได้ที่รายการ ห้องเรียนติวเข้ม ตอน "ติวเข้ม ประโยค" <คลิก

เรียบเรียง โดย: