ใครคิดว่าคนรุ่นใหม่ไม่สนใจในบทกวี คำประพันธ์แล้ว❓✒️

ในปัจจุบันมีสื่อหลากรูปแบบให้คนได้เลือกตามอัธยาศัย ตามความชอบของตนเอง เมื่อพูดถึงวรรณคดี การแต่งกลอน หลายคนต่างเมินหน้าหนี รู้สึกเป็นของเก่า

แต่รู้หรือไม่...

ยังมีเยาวชนคนรุ่นใหม่ให้ความสนใจในการแต่งคำประพันธ์ วรรณคดีไทย ภาษาไทย จากกิจกรรม ALTV ประกวดบทอาเศียรวาท ที่เปิดพื้นที่ให้คนรุ่นใหม่ร่วมกันส่งผลงาน แสดงความสามารถทางภาษาเพื่อเฉลิมพระเกียรติเนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โดยมีผลงานส่งเข้ามามากถึง 200 กว่าชิ้น ผ่านการตัดสินอย่างเข้มข้นโดยคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิจากสถาบันสุนทรภู่ มากประสบการณ์ด้านการแต่งกลอน แต่งคำประพันธ์

หลังจากตัดสินว่าใครจะเป็นผู้ชนะ เป็นที่น่าตื่นเต้นเมื่อพบว่าเจ้าของผลงานได้รับการคัดเลือกนั้นกำลังศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายเท่านั้น รองลงมาเป็นนักศึกษาระดับปริญญาโทได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับ ๑

ทีนี้มาทำความรู้จักกับผู้ชนะทั้งสองคนผ่านบทกลอนกันค่ะ

๏ พรนภาแสงอนันต์ประพันธ์พจน์

มธุรสวลีรักษ์สร้อยอักษร

ร่มนารีวิทยาสถาพร

เรียงร้อยกลอนอาเศียรวาทบาทราชา

๏ ไม่อาจเป็นมหาสมุทรสุดกว้างใหญ่

เป็นแค่ไอหยาดน้ำค้างพร่างยอดหญ้า

ไม่หวังเป็นดวงดาวพราวนภา

ปรารถนาเป็นเปลวไฟที่ปลายเทียน

๏ "อรรถพล" พลังแห่งเนื้อความ

"โสตะพราหมณ์" งามสดับสรรพสิ่งศรี

ใจมุ่งหวังผดุงพจน์บทกวี

ชีวิตมีคุณค่าภาษาไทย

๏ น้อมดวงจิตบูชาอาเศียรวาท

เทิดทูนชาติ​ ศาสน์​ กษัตริย์​ พิพัฒน์สมัย

ขอบคุณช่อง​ ALTV ที่ร่วมใจ

สร้างสรรค์สื่อยุคใหม่ให้งอกงาม

📃เมื่อพูดถึงการจัดประกวดอาเศียรวาท

พรนภา “หนูทราบข่าวจากครูที่โรงเรียนมาแนะแนวค่ะ หนูรู้สึกสนใจที่จะแข่งประกวดนี้ จากประสบการณ์เข้าร่วมแข่งขันพูดสุนทรพจน์บรรยายธรรม จนซึมซับบทกลอน บทประพันธ์ และรู้สึกว่ากิจกรรมประกวดบทอาเศียรวาทเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมเยาวชนผู้สนใจการแต่งกลอนได้ดีมาก ๆ ค่ะ”

อรรถพล “ทราบจากช่องทาง Facebook ที่ประชาสัมพันธ์ และความรู้สึกแรกที่ทราบว่ามีการจัดการประกวด ผมก็คิดว่าเป็นโอกาสที่จะได้พัฒนางานเขียนเชิงสร้างสรรค์ให้กับตัวเอง และได้นำทักษะ ประสบการณ์มาถ่ายทอดผ่านบทกวีอาเศียรวาท ซึ่งเป็นงานเขียนที่เป็นการอวยพรหรือสรรเสริญพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวของเราครับ”

📃เคยมีประสบการณ์แต่งคำประพันธ์แบบนี้มาก่อนหรือไม่❓ 

พรนภา “หนูเคยแต่งกลอนในงานอนาคตของชาติ กับวิถีการใช้ ได้รางวัลที่ 3 ค่ะ หนูเตรียมตัวด้วยการติดตามข่าว แล้วเรียบเรียงคำกลอน จากนั้นก็ปรึกษาคุณครูค่ะ โดยทางคุณครูจะให้คำแนะนำเพิ่มเติมที่เหมาะสมค่ะ (ทางคุณครูได้เสริมเพิ่มเติมว่าทางพรนภาเริ่มต้นจากการฝึกพูดสุนทรพจน์ตั้งแต่เรียนชั้นประถมศึกษา และซึมซับบทกลอน คำประพันธ์ไพเราะ โดยเริ่มแต่งกลอนด้วยตัวเองตอนอยู่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 เป็นต้นมา)”

อรรถพล “จากประสบการณ์เคยเข้าร่วมแข่งขันประชันกลอนสดในรายการต่าง ๆ ตั้งแต่มัธยมศึกษา และส่งผลงานเข้าประกวดตามกิจกรรมต่าง ๆ ครับ รวมถึงกิจกรรมประกวดบทอาเศียรวาทนี้ด้วยครับ เป็นครั้งแรกที่เขียนบทอาเศียรวาท ก็รู้สึกว่ายากพอสมควร แต่งานที่ยากที่สุด ตื่นเต้นที่สุดสำหรับผมก็คืองานประชันกลอนสดชิงโล่พระราชทานของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า ซึ่งเป็นงานที่ทำให้ผมได้พัฒนาตัวเองมากขึ้น สำหรับการเตรียมตัวตอนแรกปรึกษาทางครู อาจารย์ ช่วยแนะนำ ประสบการณ์ในการเขียน แล้วลองเขียนดูก่อน ตรวจความถูกต้องทางฉันทลักษณ์ ดูเนื้อหาว่าสามารถสื่อสารออกมาได้อย่างถูกต้องไหม แล้วจึงออกมาเป็นผลงานบทอาเศียรวาทครับ”

📃อะไรคือแรงบันดาลใจในการแต่งคำประพันธ์ต่าง ๆ❓ 

พรนภา “แรงบันดาลใจของหนูเริ่มมาจากการพูดสุนทรพจน์เป็นอันดับแรกเลยค่ะ และได้ซึมซับจากหนัง ละคร รวมถึงหนังจักร ๆ วงศ์ ๆ อื่น ๆ ที่มีคำกลอนแสนไพเราะเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใครดีค่ะ”

อรรถพล “ผมใช้เวลาไปกับการอ่านหนังสือครับ คิดว่าการอ่านจะทำให้ตัวเองได้คำ มีแนวคิด มีประสบการณ์สั่งสมจากการอ่านครับ และศึกษางานเขียนที่เกี่ยวข้องเป็นแนวทางในการแต่งคำประพันธ์ของเราครับ”

📃สิ่งที่ได้รับจากการประกวดครั้งนี้ คืออะไร❓

พรนภา “ดีใจ ประทับใจที่ได้มีส่วนในการสร้างชื่อเสียงให้กับโรงเรียนค่ะ และเป็นการฝึกฝนตัวเองว่าเราแต่งกลอนได้ดี ประทับใจในตัวเองค่ะ

และได้ความรู้ในการแต่งคำประพันธ์ ฉันทลักษณ์ที่ถูกต้องจากคุณครู หนูรู้สึกว่าคำประพันธ์ในการแต่งนั้นมีหลายแบบ และการแต่งบทอาเศียรวาทนี้มีการใช้คำศัพท์สูงค่ะ (ทางคุณครูได้ให้คำตอบเพิ่มเติมว่านอกจากเรื่องฉันทลักษณ์ที่ต้องให้ความสำคัญแล้ว ประการต่อมาคือการเลือกใช้คำ หากพูดถึงร้อยกรอง ก็ต้องเลือกคำให้เหมาะสม ยิ่งเป็นบทอาเศียรวาทแล้ว ต้องเลือกคำและวรรณศิลป์ที่สื่อถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมากที่สุด ให้เห็นภาพพจน์มากที่สุดครับ)”

อรรถพล “ที่ส่งไปไม่คิดว่าตัวเองจะได้ครับ อยากมีส่วนร่วม อยากใช้ความสามารถที่ตัวเองพอจะเขียนได้ส่งเข้าไปประกวด เมื่อประกาศผลออกมาปรากฎว่าได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 ก็ดีใจและได้กำลังใจในการสร้างสรรค์งาน และเป็นแรงผลักดันที่จะทำให้เราได้พัฒนางานเขียนตัวเองให้ต่อเนื่อง สม่ำเสมอ และถือว่าการประกวดครั้งนี้ก็เป็นอีกเวทีหนึ่งที่เปิดโอกาสให้เยาวชนที่สนใจเรื่องกาพย์ กลอน ได้เผยแพร่ผลงานของตัวเองแก่สาธารณะ ให้เป็นที่รู้จักบทกวีได้อย่างกว้างขวางยิ่งขึ้น

เราได้ถ่ายทอดของเราสู่สาธารณะ โดยทาง ALTV ได้เปิดโอกาส ให้คนรู้จักกับงานเขียนของเรามากขึ้น เป็นผลพลอยได้จากประสบการณ์ที่เราได้ทุ่มเทลงไป ทำให้เรามีกำลังใจที่จะทำงานด้านการเขียนต่อไปครับ”

📃ใครคือไอดอลในการแต่งกลอนของคุณ❓ 

พรนภา “ของหนูคือสุนทรภู่ค่ะ เพราะท่านมีกลวิธีการแต่งที่ไพเราะ น่าสนใจ กินใจมากค่ะ”

อรรถพล “จากการทำวิทยานิพนธ์เกี่ยวกับรัชกาลที่ 6 ท่านก็เป็นไอดอลของผม จะมีบทหนึ่งกล่าวว่า

๏ นานาประเทศล้วน นับถือ

คนที่รู้หนังสือ แต่งได้

ใครเกลียดอักษรคือ คนป่า

ใครเยาะกวีไซร้ แน่แท้คนดง

และเราเห็นกวีโบราณหลาย ๆ ท่าน เช่น สุนทรภู่ จากการศึกษางานของท่าน ทำให้เรามองท่านเป็นไอดอลไปในตัว เราเห็นความงามของภาษาที่กวีประพันธ์ไว้ อยากเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ภาษาได้งอกงาม ประกอบกับตัวเองเรียนภาษาไทยอยู่แล้ว จึงอยากใช้ความรู้ความสามารถของเราในการสร้างสรรค์สิ่งที่คิดว่าจะเกิดประโยชน์ให้เป็นที่รู้จักเท่าที่จะทำได้ครับ”

📃ถ้าสนใจอยากแต่งกลอน ควรเริ่มต้นจากอะไร❓ 

พรนภา “เคล็ดลับของหนูคือเริ่มจากการดูวรรณคดี ละครจักร ๆ วงศ์ ๆ จะมีกลอนที่น่าสนใจค่ะ (ทางคุณครูเสริมเพิ่มเติมว่าอาจจะเริ่มจากกลอนที่ง่ายก่อน เช่น กลอนสี่ จากการท่อง “ก เอ๋ย ก ไก่ ข ไข่ ในเล้า...” จริง ๆ แล้วมาจากกลอนสี่ นับเป็นความอัจฉริยภาพของคนสมัยก่อน ที่เป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนอยู่แล้ว หากจะฝึกก็ลองจากกลอนสี่ เพราะใช้คำในการแต่งไม่มาก เพียงวรรคละ 4 คำและเทียบเสียงกับ “ก เอ๋ย ก ไก่ ข ไข่ ในเล้า...” ที่กล่าวไว้ข้างต้น แล้วจึงค่อยพัฒนาไปเป็นกลอนหก กลอนแปด และคำประพันธ์อื่น ๆ ต่อไปครับ)”

อรรถพล “ต้องบอกว่าขอฝากและเชิญชวนให้ผู้ที่สนใจในการแต่งกลอน เราจะเห็นว่าปัจจุบันมีพื้นที่ให้เราได้เผยแพร่ผลงานเป็นจำนวนมาก อย่างเช่น ALTV เปิดโอกาสให้เราเขียนบทกวีอาเศียรวาท ถือว่าเป็นพื้นที่หนึ่งที่ทำให้คนที่รักในงานเขียนมีโอกาสสร้างสรรค์ผลงานเข้าร่วมส่งประกวด ถ้าใครมีความหวังหรือกำลังใจในการเขียนบทกวีก็อย่ารอช้า ให้ลงมือเขียน และไม่ว่าเราจะได้รับรางวัลหรือไม่ได้รับรางวัลก็ถือว่าเป็นการพัฒนาตัวเอง ในการทำงานให้ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป ถ้าเราได้รับรางวัลก็ถือว่าเป็นความสำเร็จอย่างหนึ่ง เป็นความภาคภูมิใจให้กับเรา ก็ขอให้คนที่รักในการเขียนบทกวีประสบความสำเร็จในไม่ช้า และเขียนงานออกมาให้กว้างขวาง ก็จะเป็นวิธีการหนึ่งที่ทำให้เราได้นำเสนอแนวคิดของเรา ให้คนได้รู้จักและใช้วิจารณญาณในการเสพงานเขียน ไม่รู้ว่าจะถูกใจหรือไม่ถูกใจใครอย่างไร ก็ขึ้นอยู่กับผู้อ่านที่จะตัดสินว่างานนั้นดีหรือไม่ดีอย่างไร นำคำตัดสินมาปรับใช้ ปรับปรุงงานเขียนของเราให้ดียิ่งขึ้นและพัฒนาต่อ ๆ ไปครับ”

🎞 ในตอนนี้ทาง Thai PBS เห็นความสำคัญของการอนุรักษ์ภาษาไทย นอกจากการประกวดอาเศียรวาททาง ALTV แล้วเรายังมีละครบุษบาลุยไฟด้วย รู้สึกอย่างไรกับเนื้อหาที่มีการแต่งกลอน❓

พรนภา “หนูรู้สึกว่าถ้าเยาวชนแบบพวกหนูรับชม บางบทในวรรณคดีที่สอดแทรกในละครมาจากวรรณคดีที่หนูกำลังเรียนอยู่ ทำให้รู้สึกคุ้นเคย สนุก อยากดูต่อเรื่อย ๆ และอยากชวนเพื่อนมาดูด้วยค่ะ (ทางคุณครูเสริมเพิ่มเติมว่าเป็นละครที่แฝงแนวคิดสตรีนิยมหรือเฟมินิสม์ (Feminism) เห็นได้จากตัวละครคุณพุ่ม ฉายาบุษบาท่าเรือจ้าง สตรีผู้มีฝีปากคม กล้าต่อสักวากับผู้ชาย ซึ่งแตกต่างจากสตรีในสมัยนั้นที่รักนวลสงวนตัว ทำอะไรมากไม่ได้ และบางช่วงมีเนื้อหาที่เชื่อมโยงกับเนื้อหาในห้องเรียน ตัวอย่างเช่น อิเหนา ตอน ศึกกะมังกุหนิง ตัวละครบุษบาถูกสาปให้เป็นบุรุษชื่อมิสาอุณากรรณ กับฉากในละครที่นางเอกอย่างลำจวนปลอมตัวเป็นชายหนุ่มชื่อเฉก ทำให้เด็กสนใจมากขึ้นครับ) และชอบวรรคทองนี้ค่ะ

๏ สักรวาบุษบาโฉมยง

สมประสงค์ทรงรับดอกปะหนัน

ปลิดกลีบข้างนอกออกหลายอัน

ถึงข้างชั้นในเห็นเปนสารา

๏ จึงทรงอ่านอักษรกลอนเพลงยาว

ว่ากล่าวจ้วงจาบหยาบนักหนา

ให้คั่งแค้นเคืองขัดอัธยา

ฉีกบุหงายุ่งยิ่งทิ้งเสีย เอย ฯ”

อรรถพล “คิดว่าการแต่งกลอนเป็นสมบัติทางภูมิปัญญาของคนไทย เราจะเห็นว่าในละครบุษบาลุยไฟ ตัวละครผู้หญิงที่อยากมีความรู้ อยากเรียนหนังสือ อยากแต่งกลอนเป็น สมัยนั้นมีกวีเฉพาะผู้ชายที่มีบทบาทมากกว่าผู้หญิง ก็จะเห็นว่าผู้หญิงเริ่มมีความเท่าเทียมขึ้นมา ด้วยภาษา ด้วยการแต่งกลอนทำให้เรามีความคิด ได้ก้าวหน้าในสังคม ผู้หญิงลุกขึ้นมาเป็นกวีบ้าง และเขียนงานออกมาให้คนได้รู้จัก โต้ตอบกับผู้ชายได้ ทำให้สังคมเห็นความเสมอภาคระหว่างผู้หญิงกับผู้ชาย และทำให้เกิดความเข้าใจ เรียนรู้ว่า ภาษา การแต่งกลอนทำให้เราได้เห็นความเท่าเทียมกันได้ครับ

และผมชอบฉากคุณพุ่มพาลำจวนอ่านโคลงกลบทดาวล้อมเดือน ของกรมพระปรมานุชิตชิโนรสที่จารึกไว้ในวัด กลบทต้องอาศัยผู้ที่มีความรู้ความสามารถในการถอดรหัสภาษาที่เขียนเอาไว้ ซึ่งเป็นมรดกของคนโบราณที่เขียนให้คนมาถอดรหัส เป็นภูมิปัญญาทางภาษา

๏ ผลบุญบุญเกื้อกอบ ยศศักดิ์

ผลบาปบาปคงชัก ชั่วให้

ผลสัตย์สัตย์ประจัก คุณแน่ นาพ่อ

ผลเทจ์เทจ์เที่ยงได้ โทษแท้แก่ตน ฯ

เราเห็นในตัวงานของกรมพระปรมานุชิตชิโนรสที่เขียนออกมา และเห็นละครนำเสนอออกไปให้สังคมรับรู้ เป็นบทที่เราประทับใจในภาษาที่สื่อว่า ทำอย่างไรก็ได้อย่างนั้น ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว อาจจะเป็นแนวคิดของคนรุ่นก่อน เราได้เห็นว่าภาษาสร้างคำสอน ความจริงให้คนรุ่นหลังหลายอย่างครับ”

การแต่งคำประพันธ์นั้นอาจดูเหมือนเป็นยาขม ของยาก หรือของเก่าสำหรับใครหลายคน แต่ก็มีคนบางกลุ่มเห็นคุณค่าของคำประพันธ์ เอกลักษณ์วัฒนธรรมไทย แสดงออกผ่านบทอาเศียรวาทจากกิจกรรมของ ALTV ที่ผ่านมา และเป็นแรงบันดาลใจให้ทุกคนลองแต่งคำประพันธ์สักครั้ง ประกอบกับพื้นฐานคนไทยเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนอยู่แล้วนั้น ดังนั้นยอดนักกลอนคนต่อไปอาจเป็นคุณ

ติดตามกิจกรรมดี ๆ รายการสนุก ๆ สอดแทรกสาระความรู้ ทาง ALTV ช่อง 4 ทีวีเรียนสนุก

และติดตามชมละคร บุษบาลุยไฟ ได้ทาง www.VIPA.me

รายละเอียดเพิ่มเติม www.thaipbs.or.th/BudsabaLuiFire