เป็นที่รู้กันว่า...โอโซนมีประโยชน์มากมายกับโลก เป็นดั่งเกราะป้องกันชิ้นโตที่คอยดูดกลืนและสะท้อนรังสีอันตรายไม่ให้มาถึงยังพื้นโลก แต่สิ่งที่น่ากังวลในตอนนี้คือชั้นโอโซนกลับถูกทำลายลงเรื่อย ๆ และสาเหตุหลักเกิดจากมนุษย์
เพื่อตระหนักถึงความสำคัญ จึงมีการกำหนดให้วันที่ 16 กันยายนของทุกปี วันโอโซนโลก (World Ozone Day) เพื่อให้มนุษย์ได้รู้จักและเข้าใจถึงหน้าที่ ความสำคัญของชั้นบรรยากาศโอโซนที่เป็นเสมือนเกราะป้องกันโลกจากรังสีอันตรายต่าง ๆ นอกโลก ซึ่งซึ่งนักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาและพบปัญหาชั้นโอโซนถูกทำลายมาตั้งแต่ปีพ.ศ. 2513 และพบอีกว่าในทุก 10 ปีจะมีอัตราการลดลงของโอโซนในระดับ 4%
โอโซนคืออะไร ?
โอโซนคือ โมเลกุลที่ประกอบขึ้นจากอะตอมของออกซิเจน 3 อะตอม (O3) มีโครงสร้างที่ไม่เสถียร สามารถเปลี่ยนกลับไปเป็นก๊าซออกซิเจนได้ พบได้บริเวณชั้นบรรยากาศเหนือขึ้นไปจากพื้นโลกประมาณ 10-50 กิโลเมตร นั่นคือชั้นโทรโพสเฟียร์ (Troposphere)และสตราโทสเฟียร์ (Stratosphere)
หน้าที่ของโอโซนคืออะไร ?
หน้าที่โอโซนคือ เป็นตัวออกซิไดส์ (oxidizing agent) แรงที่สุดที่อนุญาตให้นำมาใช้ประโยชน์ ในปัจจุบัน โดยมีฤทธิ์สูงกว่าก๊าซคลอรีนถึง 51% และมีประสิทธิภาพในการกำจัดเชื้อจุลินทรีย์ ได้เร็วกว่า 3.125 เท่าตัว โอโซนจะเข้าไปจับโมเลกุลของสารปนเปื้อน ทำการแยกย่อยสลายและแปรสภาพตัวเองกลับเป็นก๊าซออกซิเจนซึ่งไม่เป็นอันตราย หากอยู่ในชั้นบรรยากาศสตราโทสเฟียร์ (Stratosphere) โอโซนจะทำหน้าที่ป้องกันโลกจากรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) ที่มาจากดวงอาทิตย์ ดูดซับพลังงานความร้อนจากรังสีอัลตราไวโอเลตที่เป็นอันตรายต่อมนุษย์
ข้อดีขอโอโซน
- บำบัดน้ำเสีย
- กำจัดก๊าซพิษ และมลพิษในอากาศ
- ฆ่าเชื้อโรคได้อย่างดี ไม่มีสารอันตรายตกค้าง
- ยับยั้งและทำลายการเจริญเติบโตของเชื้อโรค
ข้อเสียของโอโซน
- หากมีปริมาณโอโซนสูงมากเกินไปจะก่อให้เกิดเป็นก๊าซพิษที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ
- โอโซนแบบของเหลวความเข้มข้นสูง หากเข้าตาหรือโดนผิวหนัง จะก่อให้เกิดการระคายเคือง
- บางรายที่มีอาการแพ้โอโซนอาจมีอาการข้างเคียง เช่น ปวดศีรษะ คลื่นไส้
- เกิดอันตรายแก่ปอดได้โดยเฉพาะในเด็กที่ระบบภูมิต้านทานยังไม่แข็งแรง
"โอโซนแม้จะมีโทษแต่โอโซนก็ยังมีประโยชน์โดยมากแก่มนุษย์” แต่จะเกิดอะไรขึ้นหากโลกนี้ไม่มีโอโซน
ชั้นโอโซนถูกทำลายได้อย่างไร
ชั้นโอโซนถูกทำลาย ส่วนหนึ่งเกิดมาจากสารคลอโรฟลูออโรคาร์บอน(Chlorofluorocarbon) หรือโดยทั่วไปเรียกกันว่า “สารซีเอฟซี” (CFC) ที่ถูกสังเคราะห์ เพื่อใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมและระบบทำความเย็นต่าง ๆ เช่น ตู้เย็น เครื่องปรับอากาศ โฟมและสเปรย์ สารเคมีเหล่านี้หากลอยตัวขึ้นสูงสู่ชั้นสตราโตสเฟียร์ จะทำการดูดกลืนรังสีอัลตราไวโอเลต และเกิดการแตกตัวทำปฏิกิริยาเกิดเป็นคลอรีนมอนอกไซด์ (ClO–) และก๊าซออกซิเจน (O2) ถือเป็นการทำลายการก่อตัวของโอโซนในธรรมชาติ
- ผลกระทบต่อมนุษย์
เมื่อชั้นโอโซนถูกทำลายจะเกิดช่องโหว่ของโอโซนในชั้นบรรยากาศ ส่งผลให้รังสี UV-B จากดวงอาทิตย์กระทบเข้ากับมนุษย์ในปริมาณที่สูงและเข้มข้นขึ้น ในระยะยาวสามารถก่อให้เกิดโรคมะเร็งผิวหนัง ต้อกระจก และโรคที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน
- ผลกระทบต่อพืชพันธุ์
พืชเป็นสิ่งมีชีวิตที่ชอบแสงแดดมากที่สุด เมื่อโอนโซนน้อยลงจนปริมาณรังสี UV ที่ลงมายังโลกมากขึ้น จะส่งผลกระทบต่อกระบวนการสังเคราะห์แสงของพืช อาจก่อให้เกิดการกลายพันธุ์ ในพืชชั้นต่ำตระกูลแพลงก์ตอน สาหร่าย ไดอะตอม ยูกรีนอยด์ ส่วนพืชชั้นสูงจะลดการสังเคราะห์แสงลง โดยปิดปากใบทำให้วัตถุดิบไม่สามารถผ่านเข้าไปในใบได้ ส่งผลต่อการเจริญเติบโต ซึ่งอาจทำให้แหล่งอาหารในอนาคตขาดแคลน
- ผลกระทบต่อวัฏจักรคาร์บอน
เมื่อโอโซนถูกทำลายรังสี UV จะตกกระทบผิวโลกมากขึ้น ทำให้เกิดการเร่งปฏิกิริยาการย่อยสลายบนพื้นดินจนเป็นก๊าซคาร์บอนไดออกไซต์ที่มากเกินไป และทำลายวัฏจักรก๊าซคาร์บอนไดออกไซต์ ซึ่งเป็นองค์ประกอบหลักของก๊าซเรือนกระจก ส่งผลให้เกิดภาวะโลกร้อน และเกิดเป็นมลพิษในชั้นบรรยากาศ
ปกป้องโอโซนจากการถูกทำลาย
เมื่อรู้ถึงอันตรายที่จะเกิดขึ้นหลังจากชั้นโอโซนถูกทำลาย สิ่งที่เราทำได้คือช่วยกันลดการเกิดสารที่เป็นตัวทำลายโอโซน ทำได้โดยการ
- ลดการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีสาร CFCs โดยเฉพาะสารละอองลอย เช่น สเปรย์ฉีดพ่น และลดการใช้เครื่องปรับอากาศ
- นำพลาสติกมาใช้ซ้ำ เพื่อลดกระบวนการผลิต ลดขยะจำพวกพลาสติก เนื่องจากพลาสติกมีช่วงเวลาการย่อยสลายนานนับร้อยปี ทำให้เกิดสารพิษสะสมและไปทำลายชั้นบรรยากาศ
- ปลูกต้นไม้ เพื่อเป็นเสมือนเครื่องฟอกอากาศขนาดใหญ่ให้แก่โลก เพราะต้นไม้ช่วยลดปริมาณก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในชั้นบรรยากาศ และ สามารถดูดซับก๊าซที่เป็นสารพิษและอันตรายต่อคนและสิ่งแวดล้อม
ดังนั้นชั้นโอโซนจึงเป็นดั่งเกราะป้องกันขนาดใหญ่ที่ช่วยให้เราปลอดภัยจากรังสี และช่วยให้โลกมีอุณหภูมิพอเหมาะแก่การใช้ชีวิตอยู่ของมนุษย์ เพื่อไม่ให้ชั้นโอโซนถูกทำลาย เราต้องช่วยกันลดการใช้และลดกิจกรรมต่าง ๆ ที่ส่งผลกระทบในทางลบต่อชั้นโอโซน เพื่อให้โลกยังมีเกราะป้องกันที่แน่นหนา และเพื่อให้โลกยังน่าอยู่ต่อไป
บทความที่เกี่ยวข้อง
- 3 สิ่งที่คุณ(อาจ)ไม่เคยรู้เกี่ยวกับApollo 11
- ปรากฏการณ์ดวงอาทิตย์ตั้งฉาก
- ทฤษฎีไขปริศนา สามเหลี่ยมเบอร์มิวดา
ที่มา : NASA Ozone Watch ,สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
