บันทึกไว้ในยามดึกของวันที่ 28 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2022 ตามเวลาท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร

เราอยู่ในสภาพแรมเต็ม... ก็คือสมองล้นไปด้วยข้อมูลที่อัปเดตกันตลอดยี่สิบสี่ชั่วโมงเหมือนคอมพิวเตอร์ที่เครื่องโอเวอร์ฮีต เพราะทำงานเกินที่ตัวเองจะประมวลผลไหว

ภูมิภาคยุโรปตะวันออกก็กำลังเข้าสู่ยามค่ำเช่นกัน ประเทศแถบนั้นยังคงอยู่ในช่วงฤดูหนาวระดับจุดเยือกแข็ง แต่อุณหภูมิที่นั่นร้อนยิ่งกว่าสมองน้อยๆ ของเราหลายขุม

เรารั้งรอไม่ยอมลงมือเขียน “ขยับแว่น” ของสัปดาห์นี้เสียที ถึงแม้เดดไลน์จะอยู่ใกล้แค่หนึ่งรอบเข็มยาวของนาฬิกา

ขณะที่อีกมุมหนึ่งของโลกกำลังมีการลงนามในเอกสาร เพื่อสมัครประเทศยูเครนเข้าสหภาพยุโรปอย่างเป็นทางการของ โวโลดิมีร์ เซเลนสกี ฮีโร่คนล่าสุดผู้พิสูจน์ตัวเองต่อนานาชาติ เขาคืออดีตนักแสดงตลกที่มีชื่อเสียงจากการแสดงเป็นประธานาธิบดีในซีรีส์ขบขัน ผกผันชีวิตเข้าสู่เส้นทางการเมืองจนได้รับการเลือกตั้งเป็นประธานาธิบดีแห่งยูเครนในชีวิตจริง

ระหว่างที่กำลังมีการแถลงข่าวสรุปการเจรจาระหว่างยูเครนและรัสเซีย ณ พรมแดนของประเทศเบลารุส หลังจากการพูดคุยกว่าสี่ชั่วโมงโดยมี เอมมานูเอล มาครง ประธานาธิบดีของประเทศฝรั่งเศสเป็นตัวแทนเข้าประชุมกับ วลาดีมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีแห่งรัสเซีย ผู้ถูกมองจากโลกเสรีว่าเป็นเผด็จการรุกรานประเทศเพื่อนบ้าน ในขณะที่อีกด้านก็เห็นว่าเขาคือผู้นำประเทศที่เคยสัมผัสความรุ่งเรืองของสหภาพโซเวียต และมุ่งหวังจะรวบรวมผืนแผ่นดินให้กลับมายิ่งใหญ่ดังเก่า 

เหตุการณ์มากมายเกิดขึ้นภายในเวลาไม่ถึงหนึ่งสัปดาห์ ข่าวการปะทะกันระหว่างกองกำลังปกป้องดินแดนยูเครนกับกองทัพเรือนหมื่นจากเครมลินแห่งมอสโก การอพยพลี้ภัยของเด็ก ผู้หญิง และคนชราจำนวนหลายแสนคน ในขณะที่กฎอัยการศึกมีคำสั่งสำรองกำลังจนทำให้ชายฉกรรจ์จำนวนมากต้องพรากจากครอบครัวเพื่อเข้าประจำการสู้รบเพื่อมาตุภูมิถาโถมเข้าสู่หน้าฟีดของเราที่อยู่ห่างมากว่าเจ็ดพันห้าร้อยกิโลเมตร

ในยุคที่อินเทอร์เน็ตเชื่อมเราไว้ให้ห่างเพียงการแชร์สเตตัสผ่านโซเชียลเน็ตเวิร์ค ทำให้สงครามที่กำลังทวีความรุนแรงอยู่อีกฟากหนึ่งของผืนโลกรู้สึกเหมือนอยู่ใกล้แค่เอื้อม

“เราต้องการจะรายงานข่าวให้ทันเหตุการณ์และอยู่บนข้อเท็จจริงมากที่สุด เราจะพยายามตรวจทานข้อมูลให้ถี่ถ้วนก่อนจะรายงานต่อผู้ฟังอย่างสม่ำเสมอ ขอให้ท่านฟังอย่างมีวิจารณญาณด้วยเช่นกัน” ผู้ดำเนินการสนทนากล่าวย้ำกับผู้ฟังเป็นระยะ ระหว่างข้อมูลยังคงหลั่งไหลผ่านเข้าหูของเราที่เปิดแอปพลิเคชันคลับเฮาส์ รายงานสถานการณ์ปัจจุบันจากยูเครนทิ้งไว้เป็นแบคกราวด์ ทำให้ต้องคอยหยุดฟังด้วยความคาดหวังจะได้ยินความคืบหน้าของการเจรจาต่อรอง

ถามว่านี่เป็นเรื่องใหญ่ขนาดไหน? ก็ทำให้สหประชาชาติต้องจัดการประชุมฉุกเฉิน เกิดการส่งกำลังเสริมแก่ยูเครนทั้งด้านอาวุธยุทโธปกรณ์และความช่วยเหลือสู่ผู้อพยพ หลายชาติยกนโยบายระหว่างประเทศกดดันต่อรัสเซียจริงจังขึ้นเรื่อยๆ จนขณะนี้ประเทศที่ขึ้นชื่อเรื่องความเป็นกลางอย่างสวิตเซอร์แลนด์ก็ยังเข้าร่วมการคว่ำบาตรครั้งนี้ด้วย แต่คำสั่งให้กองกำลังนิวเคลียร์ของรัสเซียให้เตรียมพร้อมเป็นพิเศษก็ยังคงอยู่

 ปกติแล้วบทความรีวิวหนังสือและสารคดีที่เขียนล่วงหน้ารายสัปดาห์นั้นไม่ช้าเกินไป แต่กว่าบทความนี้จะเดินทางถึงคุณ ป่านนี้กรุงเคียฟจะเป็นอย่างไรบ้างก็เกินจะจินตนาการ...

ทุกความขัดแย้งนั้นย่อมมีที่มา อย่างความต้องการเข้าโจมตียูเครนก็ไม่ได้เกิดขึ้นจากนิมิตเข้าฝันปูตินเมื่อคืนวาน

ความขัดแย้งในภูมิภาครอยต่อระหว่างอดีตสหภาพโซเวียตและยุโรปตะวันออกก็เช่นกัน ฝ่ายหนึ่งเชื่อในอดีตอันรุ่งเรือง อีกฝ่ายยึดมั่นในอิสรภาพที่ต่อสู้ให้ได้มาอย่างยากลำบาก

ตลอดหน้าประวัติศาสตร์มีอาณาจักรมากมายเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ล่มสลายไป เรื่องราวถูกบันทึกเอาไว้จากหลายมุมมอง ส่วนใหญ่มีที่มาซับซ้อนยาวนานขึ้นอยู่กับว่าคุณอยากจะย้อนเหตุไปไกลถึงขนาดไหน

แล้วเราต้องฟังข่าว อ่านประวัติศาสตร์ รับรู้ข้อเท็จจริงมากอีกเท่าไหร่ถึงจะตัดสินใจถูกว่าจะอยู่ข้างใคร...?

เราที่แทบไม่รู้อะไรก็คงไม่อาจตอบ

แต่หากคุณพอมีเวลามากกว่าการอ่านหัวข้อข่าวด่วน เราอยากจะชวนคุณไปเยือนจตุรัสเมดานกลางกรุงเคียฟตอนปลายปี ค.ศ. 2013 ด้วยกันสักหน่อย ตอนนั้นก็หิมะตกเหมือนกันกับตอนนี้ และใจของชาวยูเครนก็ร้อนแรงไม่ต่างกัน

เหตุการณ์การประท้วงครั้งใหญ่กินเวลากว่าสามเดือน ที่ถูกสรุปและถ่ายทอดตามเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างตรงไปตรงมาผ่านสารคดีความยาวไม่ถึงสองชั่วโมง อาจไม่ได้ให้ความกระจ่างมากพอว่าการกระทำของฝ่ายไหนมีความชอบธรรมกว่ากัน

เราจะไม่ตัดสินคุณไม่ว่าคุณจะพึงพอใจกับทัศนคติแบบใด เราแค่แอบหวังว่าสุดท้ายเราจะอยู่ข้างเดียวกัน...ข้างของมนุษยธรรม

สารคดี WINTER ON FIRE: Ukraine’s Fight for Freedom เป็นบันทึกการประท้วงของผู้คนในยูเครน ที่ไม่พอใจการดำเนินนโยบายทำข้อตกลงที่เป็นมิตรกับรัสเซียของอดีตประธานาธิบดี วิคเตอร์ ยานูโควิช ในช่วงฤดูหนาวระหว่างปี ค.ศ. 2013-2014

ซึ่งเป็นหนึ่งในรอยต่อเหตุการณ์ข้อพิพาทที่ยังคงดำเนินต่อมาจนเกิดการรุกรานยูเครนโดยปูตินในบัจจุบัน

คลิกดูตัวอย่างของสารคดี WINTER ON FIRE: Ukraine’s Fight for Freedom

และชมสารคดีตัวเต็มได้ทาง NETFLIX