'สมองของมนุษย์ถูกออกแบบมาเพื่อให้ความสำคัญกับข่าวร้าย' คำกล่าวของ Daniel Kahneman นักเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมเจ้าของรางวัลโนเบล ปี 2002 แสดงให้เห็นว่าอาจไม่ใช่เรื่องน่าตกใจนัก ที่คนเราจะรู้สึกว่า 'ข่าวร้าย' มีความน่าดึงดูดใจให้กดอ่านมากกว่า 'ข่าวดี' แต่ถ้าเมื่อไหร่ที่คุณพบว่าตัวเองเริ่มไม่สามารถมูฟออนจากดราม่าในแฮชแท็กทวิตเตอร์ ข่าวคดีอุกฉกรรจ์ เหตุก่อการร้าย การระบาดใหญ่ และอีกสารพัดข่าวร้ายบนหน้าจอ นั่นอาจเป็นสัญญาณของ พฤติกรรม 'Doomscrolling' หรือ การเสพติดข่าวเชิงลบ ที่อาจบั่นทอนสุขภาพกายใจของคุณได้โดยไม่รู้ตัว
Doomscrolling คืออะไร
พจนานุกรม Cambridge ให้ความหมายคำว่า ‘Doomscrolling’ ไว้ว่า 'พฤติกรรมการใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการบริโภคข่าวร้ายหรือข่าวเชิงลบบนโลกอินเทอร์เน็ต แม้ว่าข่าวสารเหล่านั้นจะทำให้รู้สึกเศร้า หดหู่ หมดกำลังใจก็ตาม' โดยพฤติกรรมเสพติดข่าวร้ายนี้พบเห็นมากขึ้นอย่างมาก นับตั้งแต่เกิดการระบาดครั้งใหญ่ของเชื้อไวรัสโคโรนา 2019
ผลการศึกษาซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Health Communication พบว่ามี 16.5% จากผู้ตอบแบบสำรวจ 1,100 คนแสดงสัญญาณของการบริโภคข่าวสารที่มากเกินไป หรือเข้าข่าย 'Doomscrolling' ที่อาจนำไปสู่ปัญหาทางสุขภาพจิตต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นภาวซึมเศร้า ความเครียดและวิตกกังวล หรือความเจ็บป่วยทางกาย
พฤติกรรม Doomdcrolling แตกต่างจากการบริโภคข่าวออนไลน์ทั่วไปในชีวิตประจำวัน เพราะเป็นพฤติกรรมเลื่อนดูข่าวร้ายเป็นเวลานานไม่รู้จบ ไม่สามารถตัดใจจากอารมณ์ที่เกิดขึ้นหลังจากอ่านข่าวได้จนกระทบต่อการใช้ชีชีวิตประจำวัน หรือรบกวนเวลาการนอนหลับ ความสามารถในการประมวลผลสิ่งต่าง ๆ แย่ลงตลอดจนไม่สามารถโฟกัสกับข่าวสารเชิงบวกได้
การเสพข่าวร้ายเป็นเรื่องของสัญชาติญาน
John T. Cacioppo นักจิตวิทยาประจำมหาวิทยาลัยแห่งรัฐโอไฮโอ กล่าวถึงสาเหตุที่คนเราชอบเสพข่าวร้ายไว้ว่า สมองของคนเราถูกสร้างขึ้นให้อ่อนไหวต่อข่าวร้ายก็เพื่อการหลบเลี่ยงจากภัยอันตรายหรือสถานการณ์คับขันต่าง ๆ ซึ่งถือได้ว่าเป็นสัญชาติญานการเอาตัวรอดที่ฝังลึกอยู่ในดีเอ็นเอของมนุษย์เรามาตั้งแต่เกิด
นอกจากนี้ตามธรรมชาติของคนเราเมื่อต้องเผชิญกับเหตุการณ์ไม่แน่นอน เราจะรู้สึกหวาดกลัวและรู้สึกว่าทุกสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัวอยู่เหนือการควบคุม การเสพข่าวสารเป็นกลไกลที่เราใช้เพื่อสร้างความมั่นใจและลดความวิตกกังวลของเรา เมื่อรู้เยอะก็ยิ่งทำให้รู้สึกว่าสามารถ 'ควบคุม' สถานการณ์ต่าง ๆ ได้ดีขึ้น
สัญญานเตือน 'เสพติดข่าวร้ายมากเกินไป'
- ใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการอ่านข่าวสาร
- รู้สึกอยากอ่านข่าวเดิมซ้ำ ๆ เพราะรู้สึกว่าจะพลาดบางสิ่งที่สำคัญไป
- จมอยู่กับบทความหรือข่าวสารเชิงลบเป็นเวลาหลายชั่วโมง
- มีภาวะซึมเศร้า วิตกกังวลตลอดทั้งวันหลังจากอ่านข่าว
- ติดตามข่าวสารตลอดทั้งวัน จนกระทบกับการทำงานหรือละเลยความรับผิดชอบอื่น ๆ
- มีปัญหานอนหลับยาก
เคล็ดลับเลิกไถหน้าจอเสพติดข่าวร้าย
- จำกัดเวลาติดตามข่าวสารในแต่ละวัน เริ่มอ่านข่าวแค่ตอนเช้าหรือพักกลางวันเพียงไม่กี่นาที วิธีนี้จะช่วยให้หลีกเลี่ยงการเช็กข่าวสารระหว่างวันที่อาจส่งผลกระทบต่อการทำงาน หรือเวลาเข้านอน
- ห่างจากสมาร์ตโฟนบ้าง หันเหความสนใจจากข่าวสารไปสู่กิจกรรมยามว่างอื่น ๆ เช่น การอ่านหนังสือ ดูหนัง ฟังเพลง
- ติดตามข่าวสารโดยหลีกเลี่ยงดราม่าหนัก เมื่อการติดตามข่าวสารยังคงจำเป็น คุณอาจเลือกกดติดตามแค่แหล่งข่าวเพียงบางแหล่ง หลีกเลี่ยงเว็บเพจที่นำเสนอดราม่าหนัก และคำนึงถึงการนำเสนอข้อเท็จจริงเป็นหลัก
เมื่อการเสพข่าวร้ายเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงได้ยาก การรู้จักจัดสมดุลระหว่างการเสพข่าวแง่ลบกับสุขภาพจิตของตัวเองจึงเป็นเรื่องที่เราต้องให้ความสำคัญ หรืออาจลองมองหาเคล็ดลับการเสพข่าวสารอย่างไรไม่ให้เครียด ได้ที่รายการ สูงวัยวาไรตี้ ตอน ผู้สูงวัยเสพข่าวอย่างไรไม่ให้เครียด ทางเว็บไซต์ ALTV ช่อง 4 ทีวีเรียนสนุก
