ถ้าพูดถึงเทศกาลของจีน หลายคนคงจะนึกถึงเทศกาลตรุษจีน เช็งเม้ง หรือวันไหว้พระจันทร์ นอกจากนี้ ยังมีประเพณีหนึ่งมีที่ความสำคัญไม่แพ้วันสารทอื่น ๆ ของจีน และคนไทยน้อยคนนักที่จะรู้จัก นั่นคือ วันไหว้ขนมบัวลอย คงจะสงสัยกันแล้วใช่ไหมว่า ชื่อขนมไทย ๆ กลายมาเป็นเทศกาลของชาวจีนได้อย่างไร? และชาวจีนไหว้ขนมบัวลอยเพื่ออะไร วันนี้ ALTV จะพาทุกคนมาทำความรู้จักกับเทศกาลนี้ไปพร้อมกัน

ที่มา : www.ourchinastory.com

วันไหว้ขนมบัวลอยคืออะไร?

วันไหว้ขนมบัวลอย หรือ ตงจื้อ (冬至) เป็นประเพณีสำคัญของชาวจีนในช่วงปลายปี ในช่วงฤดูหนาวที่เวลากลางคืนยาวนานกว่ากลางวัน โดยปกติแล้ว วันตงจื้อ จะจัดขึ้นในเดือนที่ 11 ตามปฏิทินจีน แต่ถ้ายึดตามปฏิทินสากลจะตรงกับวันที่ 21 หรือ 22 ธันวาคมของทุกปี ถือเป็น เทศกาลปีใหม่ทางดาราศาสตร์ของชาวจีน

ที่มาของวันไหว้ขนมบัวลอย

ในยุคโบราณ ชาวจีนให้ความสำคัญกับเทศกาลไหว้ขนมบัวลอย หรือ ตงจื้อ ไม่ต่างไปจากวันตรุษจีนเลย ผู้คนในเมืองจะปิดร้านเพื่อไปทำบุญ หรือ ไหว้ขอพรให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองสัตว์เลี้ยงในช่วงฤดูหนาว และขอให้พืชผลงอกงาม ผู้คนมีสุขภาพแข็งแรง อีกทั้งยังเป็นการไหว้ขอบคุณตี่จู้เอี๊ย สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และเทวดาฟ้าดิน ที่ช่วยคุ้มครองให้สามารถใช้ชีวิตมาได้อย่างราบรื่นตลอดทั้งปี สมัยนั้นมักจะใช้บัวลอยที่มี “สีขาวและแดง” ในการไหว้ แทนความหมายของ “เดือนกับตะวัน” เพื่อระลึกถึงการหมุนเวียนของดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ หรือสื่อถึงการขึ้นปีใหม่นั่นเอง

เอกลักษณ์ของวันไหว้ขนมบัวลอย

ในวันนี้คนจีนจะปั้นขนมที่มีลักษณะคล้ายกับบัวลอยของไทย เรียกว่า ถังหยวน (汤圆) หรือ ขนมอี๋ ที่คนไทยเชื้อสายจีนคุ้นเคย ซึ่งจะนำแป้งที่ปั้นไว้ไปต้มในน้ำเชื่อมแล้วนำมาไหว้ แต่ละภูมิภาคของจีนก็จะมีเอกลักษณ์การเฉลิมฉลองที่แตกต่างกันไป โดยพื้นที่ทางเหนือของจีนก็จะนิยมกินเกี๊ยวกันแทนบัวลอย ทางใต้จะนิยมกินบัวลอยลูกใหญ่ ส่วนคนไทยเชื้อสายจีนจะนิยมบัวลอยลูกเล็ก สีที่นิยมคือ สีขาว สีแดง สีเขียว สีเหลือง แต่ในปัจจุบันนี้มีแต่สีแดงหรือชมพู และขาวเท่านั้น

ความเชื่อที่คนจีนมีต่อวันไหว้ขนมบัวลอย

• มีความเชื่อว่า “กินบัวลอยหนึ่งครั้ง แก่ขึ้นอีกหนึ่งปี” หากไม่กินบัวลอยในวันนี้อายุจะไม่เพิ่ม 
• เวลากินบัวลอยนั้นจะต้องกินเป็นคู่เพื่อความเป็นมงคล 
• คนที่แต่งงานแล้วจะต้องเหลือบัวลอยไว้ในชาม 2 ลูก จะทำให้สิ่งที่ขอสมปรารถนา 
• คนที่ยังไม่แต่งงานจะต้องเหลือบัวลอยไว้ในชาม 1 ลูก เชื่อว่าตลอดทั้งปีจะมีแต่ความราบรื่น
• เมื่อเสร็จพิธีไหว้แล้วทุกคนก็จะกินขนมอี๋ด้วยกัน เพื่อให้ครอบครัวมีความความรักใคร่กลมเกลียวกัน เหมือนกับขนมอี๋ที่มีลักษณะกลมมน

สิ่งที่ต้องเตรียมในวันไหว้ขนมบัวลอย

• กระถางธูป
• เทียนแดง 1 คู่
• ขนมบัวลอย 5 ถ้วย (ใส่ถ้วยละ 1 ลูกเพื่อไหว้)
• ผลไม้ 5 อย่าง
• น้ำชา 5 ถ้วย
• ธูปสำหรับจุดไหว้ คนละ 3 ดอก หรือ 5 ดอก (จำนวนแล้วแต่ความเชื่อตามแต่ละท้องที่)
• กระดาษเงินกระดาษทอง และเครื่องบรรณาการต่าง ๆ

วันไหว้ขนมบัวลอย ไม่เพียงแต่เป็นวันขึ้นปีใหม่ทางดาราศาสตร์ของชาวจีน หรือวันไหว้ขอพรสิ่งศักดิ์สิทธิ์เท่านั้น แต่ยังเป็นวันที่ทำให้คนที่ทำงานอยู่ไกลบ้านได้กลับไปใช้ชีวิตกับครอบครัวในช่วงวันหยุด และการทำบัวลอยร่วมกัน ยังเป็นกิจกรรมที่ช่วยสานสัมพันธ์ในครอบครัวได้เป็นอย่างดี เมื่อนำไปไหว้เสร็จแล้ว ส่วนที่เหลืออยู่ในหม้อก็จะถูกนำไปแจกจ่ายให้ทุกคนในบ้านได้ทานกัน เรียกได้ว่าอิ่มทั้งบุญ อิ่มทั้งท้องกันเลยทีเดียว

เรื่องราวน่ารู้ของขนมบัวลอยยังมีอีกเพียบ! สามารถเรียนรู้เพิ่มเติมในรายการเหล่านี้

• สนุกเรียน ตอน เรียนทำขนมไทยตอน 2 (คลิก) เรียนทำบัวลอยไข่หวานจากคุณป้าแม่ค้าขายขนมหวาน ได้ลงมือปั้นบัวลอย ต้มบัวลอย และทำไข่หวานด้วยตัวเอง
• หม้อข้าวหม้อแกง ตอน กวยจั๊บญวน เรียนรู้ชุมชนสองวัฒนธรรมไทย - ญวน และอาหารท้องถิ่นอย่าง "ขนมบัวลอยญวน" และ "กวยจั๊บญวน" (คลิก)

ขอบคุณข้อมูล : สำนักพิมพ์ภาษาและวัฒนธรรม / มหาวิทยาลัยหัวเฉียว / bambelle.wordpress.com