นอกจากคำอวยพรที่เราได้เจอในวันตรุษจีนแล้ว ยังมีข้อห้าม ความเชื่อต่าง ๆ มากมายที่ต้องเจอ เนื่องในโอกาสวันตรุษจีน ALTV จึงอาสามาตอบข้อสงสัยยอดฮิตเกี่ยวกับความเชื่อในวันตรุษจีนว่ามีอะไรอยู่เบื้องหลังกันนะ!

ทำไมห้ามทำความสะอาดบ้าน? 

ทำไมการทำความสะอาดบ้านถึงไม่ใช่เรื่องดี ? อาจเป็นคำถามชวนสงสัยของใครหลายคน ตามความเชื่อทางวัฒนธรรมของชาวจีนแล้วนั้น การทำความสะอาดบ้านในวันขึ้นปีใหม่ เป็นการนำโชคลาภ ความเป็นมงคลออกจากบ้าน การทำความสะอาดบ้าน รวมถึงซักผ้า ล้างจาน งานบ้านอื่น ๆ มักทำก่อนล่วงหน้าก่อนถึงวันตรุษจีน 1 วัน นั่นคือ วันที่ 31 ม.ค. ซึ่งหากตัดเรื่องความเชื่อของคนโบราณที่บอกต่อกันมารุ่นสู่รุ่นออกไป แท้จริงแล้วเป็นกุศโลบายอันแยบยล ที่ต้องการให้ทุกคนพักผ่อนในวันขึ้นปีใหม่ ใช้เวลาว่างพูดคุยถามไถ่สารทุกข์สุขดิบซึ่งกันและกันระหว่างคนในครอบครัว หรือญาติมิตรที่นาน ๆ จะหาเวลามาเจอกัน หากมัวแต่ใช้เวลาทำความสะอาดบ้านอาจพลาดช่วงเวลาดี ๆ นี้ไป นอกจากไม่ทำความสะอาดบ้านแล้ว ชาวจีนยังไม่นิยมทำมื้อเย็นเอง แต่จะนัดกันออกไปกินข้าวนอกบ้านมากกว่า เรียกได้ว่าเป็นวันที่เราได้ใช้เวลาร่วมกับครอบครัวตลอดวันนั่นเอง 

ทำไมต้องกินเกี๊ยวในวันตรุษจีน?

กิจกรรมสำคัญในวันตรุษจีนอย่างหนึ่ง คือการรวมตัวกันไปกินข้าวนอกบ้าน แต่ไม่ว่าจะไปร้านไหน ในมื้ออาหารที่จะขาดไม่ได้เลย คือเมนู “เกี๊ยว” ทำไมต้องเป็นเกี๊ยว? 

การกินเกี๊ยวในมื้อเย็นของวันตรุษจีน เชื่อว่าจะทำให้ชีวิตเฮงตลอดปี มีเงินมีทองไหลมาเทมาไม่ขาดสาย ส่วนหนึ่งมาจากความเชื่อว่ารูปร่างของเกี๊ยว มีรูปทรงคล้ายกับ “หยวนเป่า” หรือ “เงินตำลึงจีน” ลักษณะเป็นก้อนเงินก้อนทองคล้ายลำเรือ มีปลายทั้งสองโค้งสูง ด้วยเหตุนี้เองการกินเกี๊ยวจึงเปรียบเหมือนการกินเงินกินทองเข้าไป เพื่อชีวิตมงคลตลอดปี  

นอกจากความเชื่อแล้ว เกี๊ยวยังแฝงนัยยะบางอย่าง เช่น การทำใจให้รื่นเริง ความแน่นแฟ้นกลมเกลียว การให้ความสำคัญกับครอบครัว มาจากขั้นตอนการทำเกี๊ยวภายในบ้าน ที่จะให้โอกาสลูกหลานมาช่วยผู้ใหญ่ห่อเกี๊ยวกันคนละไม้คนละมือ เป็นกิจกรรมลดช่องว่างระหว่างเด็กและผู้ใหญ่ และสร้างบรรยากาศอบอุ่นภายในครอบครัว  

ทำไมของไหว้ถึงสำคัญ?

เป็นที่รู้กันของชาวไทยเชื้อสายจีนว่า ก่อนถึงวันตรุษจีน มีอีก 2 วันที่สำคัญไม่แพ้กัน คือ “วันจ่าย” ที่ผู้คนจะต้องออกไปซื้อของคาวหวาน หรือเครื่องเซ่นไหว้ต่าง ๆ และ “วันไหว้” ที่มีขึ้นเพื่อบูชาบรรพบุรุษ เทพเจ้า และวิญญาณผู้ล่วงลับ เริ่มไหว้กันตั้งแต่เช้ามืดถึงช่วงบ่าย โดยความสำคัญของพิธีการนี้หลัก ๆ อยู่ที่ของเซ่นไหว้

เครื่องเซ่นไหว้ในเทศกาลตรุษจีน ต้องใช้ทั้งอาหารคาวหวาน และผลไม้ที่มีความหมายเป็นมงคล ของคาวประกอบด้วย สัตว์บก สัตว์ปีก สัตว์ทะเล ตัวแทนของผืนดิน ผืนน้ำ และท้องฟ้า แฝงไปด้วยความหมายมงคลมากมาย เช่น หมู หมายถึงความกินดีอยู่ดี เพราะมีรูปร่างอ้วนสมบูรณ์ ไก่ หมายถึงความเจริญรุ่งเรืองในหน้าที่การงาน ปลา หมายถึงการเหลือกินเหลือใช้ 

นอกเหนือจากความเชื่อที่ว่าช่วยเสริมสิริมงคลแล้ว เหตุผลที่แท้จริงแฝงด้วยกุศโลบายที่ต้องการให้รู้จักกตัญญูต่อบรรพบุรุษ และเป็นอีกวิธีสร้างความความสบายใจให้กับผู้ไหว้ โดยเฉพาะธรรมเนียมการนำเครื่องเซ่นไหว้มารับประทานต่อ ถือเป็นการรับสิ่งมงคลเข้าตัวก่อนการเริ่มต้นใหม่ในปีใหม่

• ช่วงเช้ามืด เวลาของการไหว้เทพเจ้า ประกอบด้วยเครื่องเซ่นไหว้ เนื้อสัตว์ต้ม 3 อย่าง (ซาแซ) หรือ 5 อย่าง (โหงวแซ) เช่น หมู เป็ด ไก่ ฯลฯ ผลไม้มงคลหลากชนิด ที่จะขาดไปไม่ได้เลยคือ ส้ม ผลไม้มงคลตามความเชื่อของชาวจีน 
• ช่วงสายไม่เกินเที่ยง เวลาไหว้วิญญาณบรรพบุรุษ ถือเป็นการแสดงความกตัญญูตามแบบชาวจีน เครื่องเซ่นไหว้ประกอบด้วยอาหารคาวหวาน มีการเผากระดาษเงินกระดาษทองเพื่ออุทิศแก่ผู้ล่วงลับ 
• ช่วงบ่าย เวลาการไหว้ทานแก่วิญญาณผู้ล่วงลับ เซ่นไหว้ด้วยของคาวหวาน ขนมหลากชนิด และจุดประทัดเพื่อขับไล่สิ่งชั่วร้ายเป็นอันจบพิธี 

ทำไมต้องให้อั่งเปาและแต๊ะเอีย?

สิ่งที่เด็ก ๆ ตั้งตาคอยเป็นพิเศษในวันตรุษจีนคงหนีไม่พ้น อั่งเปา หรือ ซองแดง ภายในบรรจุเงินจำนวนหนึ่งนิยมลงท้ายด้วยเลขคู่ หรือเลขมงคล เป็นของขวัญดั้งเดิมที่ไม่เพียงแต่เด็กเท่านั้น แต่ลูกหลานที่มีรายได้แล้วยังสามารถมอบให้กับผู้สูงอายุได้เช่นกัน และแต๊ะเอีย มีลักษณะเป็นสิ่งของ หรือ เงินแทนคำอวยพร โดยทั้งหมดทั้งมวลเป็นอีกรูปแบบของการส่งคำอวยพร มีนัยยะแฝงถึงการแสดงความปรารถนาดี การรู้จักมัธยัสถ์ตั้งแต่ยังเด็ก

ทำไมต้องติดอักษร “ฝู” กลับหัว?

ความนิยมใช้อักษร 福 (ฝู) ในรูปแบบพิมพ์บนกระดาษสีแดงมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลตรุษจีนที่พบเห็นได้บ่อยตามหน้าประตูบ้าน ปัจจุบันยังนิยมติดกันทั่วไปและแพร่หลายไปประเทศต่าง ๆ ซึ่งนอกจากวันตรุษจีนแล้ว ก็ยังนำมาใช้ในโอกาสอื่น ๆ มากมาย เช่น งานวันเกิด งานแต่ง งานสังสรรค์ 

ตามภาษาจีนกลาง คำว่า “ฝู” แปลได้ว่า โชคดีมีสุข โดยการติดตัวอักษรแบบกลับหัวนั้น ทำเพื่อให้ผู้คนที่ได้พบเห็น ทักขึ้นว่า “ตัวฝูกลับหัวนะ” หรือ "福倒了" (ฝู-ต้าว-เล่อ) โดยคำว่า "ต้าว" ในที่นี้หมายถึง “กลับหัว” บังเอิญพ้องเสียงกับคำว่า “ต้าว” อีกคำในภาษาจีนที่มีความหมายว่า “การมาถึง” เมื่อออกเสียงรวมกัน จึงเกิดเป็นอีกความหมายใหม่ที่ว่า “ความโชคดีมีสุขมาถึงแล้ว” ถือเป็นกุศโลบายจีนที่เน้นให้ความสำคัญต่อการส่งต่อคำอวยพรให้กันและกัน

เมื่ออ่านมาถึงตรงนี้ เราหวังว่าจะสามารถไขข้อสงสัยของทุกคนได้ไม่มากก็น้อย และเนื่องในโอกาสเข้าสู่ปีใหม่จีนทั้งที ALTV ขอกล่าวคำอวยพรว่า 新正如意, 新年发财 (ซินเจียยู่อี่ ซินนี้ฮวดไช้) คิดสิ่งใดขอให้สมปรารถนา มีแต่ความสุขและร่ำรวยตลอดปีนะคะ