.... ทำเป็นกลัว ทั้งๆ ที่บุหรี่ไฟฟ้าอันตรายน้อยกว่าบุหรี่ ....

.... จะมาอะไร มันไม่ใช่ยาเสพติด .....

..... ใช้แล้วปากหอม ไม่มีอันตราย..... 

นี่เป็นบางส่วนของข้อความที่เราเคยพบในโซเชียลมีเดีย เมื่อมีการถกเถียงกันเรื่องอันตรายของบุหรี่ไฟฟ้า ที่ในปัจจุบัน “ยังไม่ถูกควบคุมในฐานะยาเสพติด”

บุหรี่ไฟฟ้ามีไว้เพื่ออะไร?   

“บุหรี่ไฟฟ้า คิดมาเพื่อให้เลิกบุหรี่จริง” นี่คือ คำยืนยันจากผู้เชี่ยวชาญด้านทรวงอก หรือ หมอปอด ที่หลายๆ คนคงเคยได้ยินชื่อกันมานักต่อนัก โดยเฉพาะช่วงโควิด19 รองศาสตราจารย์นายแพทย์นิธิพัฒน์ เจียรกุล ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล แต่คุณหมอไม่ได้อธิบายแค่นั้น เพราะมันยังมีวลีสำคัญที่ห้ามลืมพูดโดยเด็ดขาดก็คือ การเลิกบุหรี่ ต้องให้สารทดแทนที่ไม่ใช่นิโคติน ควบคู่กับการบำบัด แต่บุหรี่ไฟฟ้า มีนิโคติน สุดท้ายกลายเป็นติดทั้งบุหรี่จริง และ บุหรี่ไฟฟ้า นี่คือ ประเด็นที่ฝ่ายสนับสนุนไม่ได้บอก

รองศาสตราจารย์นายแพทย์นิธิพัฒน์ เจียรกุล ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล

เคสจากบุหรี่ไฟฟ้าเพิ่มขึ้นแค่ไหน?

ในทางสถิติยังบอกได้ยาก แต่มีเคสที่หมอเพิ่งคุยมากับหมอผ่าตัดท่านนึง เคสผู้ป่วยวัย 40 ปี มีเบาหวาน ความดัน นิดหน่อยควบคุมได้ มีประวัติสูบบุหรี่ไฟฟ้ามา 3 ปี เข้า รพ.ด้วยอาการขาเน่าทั้งขา เส้นเลือดแดงที่ขาเสีย ตัดขาก็เอาไม่อยู่ เสียชีวิต หมอดมยา หมอผ่าตัดถามว่า เส้นเลือดเสียได้ขนาดนี้เพราะบุหรี่ไฟฟ้าได้ไหม 

ในทางทฤษฎี หมอก็ตอบว่าได้ แต่ต้องผ่าทั้งตัว ดูว่าเส้นเลือดที่เหลือ เส้นเลือดสมอง เส้นเลือดหัวใจ แข็งตัวไปด้วยไหม อย่างนี้ถึงจะบอกได้ว่าเป็นผลจากบุหรี่ไฟฟ้า แต่สิ่งที่บอกได้ว่า น่ากังวล ก็คือ เรื่องของปริมาณนิโคตินในบุหรีไฟฟ้าที่อันลิมิต 

บุหรี่ไฟฟ้ามีนิโคตินแค่ไหน? ทำไมอันตราย?

“บอกได้ยาก” ว่าการสูบบุหรี่ไฟฟ้าแต่ละครั้งให้ปริมาณนิโคตินเข้าสู่ร่างกายแค่ไหน แตกต่างจากบุหรี่มวน ที่เรามีกำหนดปริมาณนิโคตินในแต่ละมวน ทำให้ยังพอคาดการณ์ได้ว่าสูบกี่มวน ได้รับนิโคตินเท่าไหร่  

เหตุก็เพราะ ปริมาณนิโคตินในบุหรี่ไฟฟ้าไม่มีลิมิต เด็กๆ เล่าว่า เวลาไปซื้อ จะสามารถเลือกได้ว่า จะเอาพอดแบบไหน ตั้งแต่เบอร์ 1-5   แต่ละเบอร์มีความเข้มข้นของนิโคตินมากขึ้นเรื่อยๆ แตกต่างกัน ซึ่งเด็กบางคนก็ไม่รู้หรอก 

ความหน้ากลัวของนักสูบหน้าใหม่

“สูบใหม่ๆ เด็กจะยังไม่รู้ว่า ต้องสูดอย่างไร น้ำยาเข้มมากน้อยแค่ไหน”  ที่จังหวัดเลย มีเด็กมัธยมศึกษาตอนต้นกลุ่มหนึ่ง อายุราวๆ 12-13 ปี มีอาการไอแปลกๆ ไอเยอะมากผิดปกติพร้อมกัน 4 คน จนครูรู้สึกสงสัย พาไปโรงพยาบาลประจำอำเภอ คุณหมอที่นั่น ก็ไลน์มาขอคำปรึกษา จึงขอให้ลองเอ็กซเรย์ปอดดู ปรากฏว่า 2 ใน 4 รายพบฝ้าน้อยๆ การไอ จากการระคายเคือง มีภาวะปอดอักเสบ และ พบประวัติเพิ่งหัดใช้บุหรี่ไฟฟ้า  เด็กกลุ่มนี้เป็น “นักสูบหน้าใหม่” ที่เราห่วง  คุณหมอนิธิพัฒน์ กล่าว

ค่านิยม VS กฎหมายคุมไม่ได้จริง

เป็นทั้ง 2 อย่าง บริษัทที่ผลิตก็บอกปลอดภัย ล็อบบี้ยิสต์ ก็ช่วยกันประโคม “มันน่าจะปลอดภัยกว่าบุหรี่มวน” แต่ไม่บอกว่า ถ้าสูบมากๆ จะเจ็บป่วย เกิดความสูญเสียอย่างไร 

ตอนนี้เราจับบุหรี่ไฟฟ้า กฎหมายมี 3 ฉบับมานาน เหลือเฟือ แสดงว่า ปัญหาไม่ได้อยู่ที่ไม่มีกฎหมาย แต่อยู่ที่ไม่บังคับใช้จริงจัง 

เสรีควบคุมง่ายกว่าคุมเข้ม?

มันเป็นตรรกะตื้นๆ ตรรกะจริงๆ ก็คือ กระบวนการบังคับใช้กฎหมายมันยังไม่ดี ยิ่งปล่อยเสรี แบบกาสิโนเสรี มันก็จะได้อบายมุขและสิ่งที่เป็นภัยสุขภาพมากกว่า 

เทียบกับภัยสุขภาพอื่น หมอปอดคิดว่ายังไง?

ไม่ใช่แค่หมอปอดไทย แต่หมอปอดในประเทศที่เคยคิดว่า บุหรี่ไฟฟ้าจะเป็นคำตอบเลิกบุหรี่มวน ทั้งอังกฤษ นิวซีแลนด์ แคนาดา หมอของเขาต้องไปรณรงค์อย่างหนักเพื่อ convince policy maker (โน้มน้าวผู้กำหนดนโยบายของแต่ละประเทศ) ว่า ข้อมูลทางการแพทย์ไม่ไหวแล้วนะ รวมถึงบุหรี่ไฟฟ้าระบาดลงสู่คนที่มีอายุน้อยลงเรื่อยๆ 

สหรัฐอเมริกา ยังกลางๆ ยังหน่วงไม่ให้บุหรี่ไฟฟ้าเสรีมานานพอสมควร แต่ตอนนี้มองว่าต้องควบคุมหนักมากขึ้น เพราะ การสูบและการเจ็บป่วยในวัยรุ่นกลับมาเพิ่มขึ้นหลังโควิด

หมอทุกๆ แขนง ไม่ใช่แค่หมอปอด ทั้งหมอเด็ก หลอดเลือดหัวใจ หมอหลอดเลือดสมอง ต่างก็เห็นตรงกัน บุหรี่ไฟฟ้าเป็นภัยคุกคามประชากรโลกในทศวรรษข้างหน้าไม่ต่างจากมลพิษในอากาศอื่นๆ

โจทย์ที่น่าคิดก็คือ ทางออกของเรื่องนี้ คือ การต้องเร่งเครื่องงานวิจัยที่ได้มาตรฐานวิชาการ เพื่อทำให้เห็น “สถิติการใช้งาน และ การเจ็บป่วยจากบุหรี่ไฟฟ้า” ในประเทศไทย เพื่อสร้างชุดข้อมูลที่เป็นทางการ น่าเชื่อถือ มาให้หน่วยงานด้านนโยบายได้กำหนดทิศทางในการยกระดับการดูแลสุขภาพจากบุหรี่ไฟฟ้า ที่ในวันนี้ “ยังไม่ใช่ยาเสพติด” ตามคำนิยาม แต่ส่อเค้าว่า อาจเป็นประตูบานใหม่ ไปสู่ภัยสุขภาพของเด็กและเยาวชน 

พรวดี ลาทนาดี ไทยพีบีเอส : เรียบเรียง