เริ่มจากคำถามง่ายๆ ในเมื่อไดโนเสาร์สูญพันธุ์ไปจากโลกนี้ 66 ล้านปี แต่ทำไม ยังอยู่ในความสนใจใคร่รู้ของเด็กๆ ? ทำไม คุณครูเกือบทั่วโลกยังคงใช้ไดโนเสาร์เป็นเครื่องมือหนึ่งในการจัดการเรียนรู้ ?
ถ้ามองจากมุมนี้ ความสนใจใคร่รู้เกี่ยวกับไดโนเสาร์ ก็คือ หนึ่งใน “ปรากฏการณ์ทางสังคม”ที่ใช้เป็นฐานในการออกแบบและจัดทำหน่วยการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมพัฒนาการของเด็กปฐมวัยในด้านต่างๆ ได้
“ไดโนแลนด์ แดนอีสาน” เป็นหน่วยการเรียนรู้ สำหรับเด็กปฐมวัย ระดับอนุบาล 3 ที่สอดคล้องไปกับหลักการสำคัญในหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยที่มีการปรับปรุงใหม่ โดยเน้น การจัดประสบการณ์การเรียนรู้เชิงรุก (active learning) การบูรณาการบริบทสังคมและวัฒนธรรม โดยใช้ “ไดโนเสาร์” ที่ขุดพบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เป็นตัวเดินเรื่อง
ทว่าใช้ “กระบวนการมีส่วนร่วม” ในการกำหนดโจทย์ ออกแบบและจัดทำหน่วยการเรียนรู้ ภายใต้ความร่วมมือระหว่าง ไทยพีบีเอส กับ กลุ่มครูในเครือข่ายสถานศึกษาหลายสังกัด ศึกษานิเทศก์ ที่ปรึกษาด้านวิชาการปฐมวัย และผู้เชี่ยวชาญด้านบรรพชีวินวิทยา ธรณีวิทยา โดยใช้สื่อที่ไทยพีบีเอสผลิต และสื่ออื่นๆ ทั้งไทย-ต่างประเทศ มาช่วยสนับสนุนการออกแบบและจัดทำ ด้วยหวังว่า หน่วยการเรียนรู้นี้ จะมีส่วนในการเสริมสร้างประสบการณ์สำคัญต่างๆ ดังนี้
การส่งเสริมด้านสุขภาวะทางกาย ด้วยการเล่นและทำกิจกรรมที่ต้องใช้การเคลื่อนไหวร่างกาย การใช้มือ-ตาประสานสัมพันธ์ ในการเขียนภาพ การปั้น การประดิษฐ์ และการหยิบจับ ฉีก ตัด แปะ การส่งเสริมด้านอารมณ์ จิตใจและสังคม ด้วยการแสดงออกทางอารมณ์และความรู้สึก การเคลื่อนไหวตามเสียงดนตรี การร้องเพลงและการทำงานศิลปะ
การทำกิจกรรม การสนทนาและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกับกลุ่มเพื่อน การวางแผน การทำปฏิบัติกิจกรรมต่างๆ ตามความสามารถและทำสิ่งต่างๆ จนสำเร็จ การส่งเสริมความเป็นพลเมืองและความเป็นไทย ต้องการให้เกิดการช่วยเหลือแบ่งปัน การมีส่วนร่วมในการเลือกวิธีการแก้ปัญหา การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น และบทบาทสมาชิกที่ดี
ขณะที่ การส่งเสริมด้านสติปัญญา เป็นการกระตุ้นให้เด็กปฐมวัย ได้ดู-ฟัง-อ่าน-เขียน-พูด และเสริมความสามารถในการคิดอย่างมีเหตุมีผล ผ่านการจัดการข้อมูลเบื้องต้น การบอกเล่า การจำแนกแยกแยะความเหมือน-ต่างของสิ่งที่จะเรียนรู้ การคิดคำนวณ การแก้ปัญหา และเสริมจินตนาการรวมถึงความคิดสร้างสรรค์ ผ่านกิจกรรมและศิลปะต่างๆ
หน่วย ไดโนแลนด์ แดนอีสาน ยังมีความพยายามในการเชื่อมต่อ ระหว่าง การจัดประสบการณ์เรียนรู้ในห้องเรียน กับ แหล่งเรียนรู้ในพื้นที่จริง เช่น ศูนย์ศึกษาวิจัยและพิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ (พิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ภูเวียง) อุทยานแห่งชาติภูเวียง จ.ขอนแก่น พิพิธภัณฑ์สิรินธร จ.กาฬสินธุ์ และแหล่งเรียนรู้ด้านธรณีวิทยาอื่นๆ ซึ่งหลายแห่งมีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ สำหรับ เด็กและเยาวชน อยู่แล้ว ทว่าการจัดการเรียนรู้ให้เด็กปฐมวัย ยังมีอยู่ไม่มากนัก
หากเด็กๆ มีพื้นฐานการเรียนรู้จากหน่วย ไดโนแลนด์ แดนอีสาน มาก่อน เมื่อเขามีโอกาสไปยังแหล่งเรียนรู้นอกห้องเรียน ก็คาดหวังว่า เด็กๆ จะใช้เวลาในการเรียนรู้อย่างมีสุข สนุก และมีคุณภาพมากขึ้น
จาก “ย้อนเวลา ไดโนแลนด์” สู่ “เมื่อต้องขอแม่ เลี้ยง “ไดโน” สักตัว
ในหน่วยเรียนรู้ ไดโนแลนด์ แดนอีสาน แบ่งการจัดการประสบการณ์เรียนรู้ออกเป็น 5 วัน โดย วันแรก เริ่มจาก ชวนเด็กๆ “ย้อนเวลา ไดโนแลนด์” ด้วยการออกกำลังกายเลียนแบบท่าทางของไดโนเสาร์ เพื่อให้เรียนรู้ความแตกต่างของไดโนเสาร์แต่ละสายพันธุ์ เช่น ท่าเต้น “ไทรันโนซอรัส” หรือที่รู้จักกันว่า T-Rex หรือท่าเต้นของ เอ็ดมอนโตซอรัส
ต่อด้วยการเรียนรู้คำศัพท์ด้วยเกมจับคู่ เพื่อนำทางเด็กๆ ไปรู้จักไดโนเสาร์สายพันธุ์ใหม่ของโลกที่ขุดพบในภาคอีสาน เช่น “ภูเวียงโกซอรัส” ไดโนเสาร์คอยาว ยักษ์ใหญ่แห่งภูเวียง พร้อมไปกับการเรียนรู้ “เส้นเวลา – Timeline” ในการจำแนกแยกแยะไดโนเสาร์ที่ขุดพบจากชั้นหินต่างๆ ตั้งแต่ยุคไทรแอสซิก ยุคจูแรสซิก และยุคครีเทเชียส
วันที่สอง “รอย(ตีน) ปริศนา” เริ่มด้วยการชวนเด็กให้รู้จักคำว่า “ฟอสซิล” ด้วยการให้เด็กๆ ปั้นฟอสซิลจากแป้งสาลี ต่อจากนั้นชวนเด็กๆ ลงลึกไปกับ “รอย(ตีน) ไดโนเสาร์” ซึ่งเป็นฟอสซิลประเภทหนึ่ง โดยเด็กๆ จะได้เรียนรู้การสังเกตรอยตีน, ที่มาของการเกิดรอยตีน และความเชื่อมโยงระหว่างรอยตีน กับไดโนเสาร์ชนิดใหม่ที่ขุดพบในภาคอีสานของประเทศไทย “อีสานโนซอรัส”
วันที่สาม เด็กๆ จะได้เรียนรู้คำศัพท์ที่ใช้ในการแยกแยะสิ่งมีชีวิต ด้วยโจทย์ “ไดโน กินอะไรกันนะ?” และเด็กๆ ต้องฝึกการสังเกตและการประเมินว่า ไดโนเสาร์ตัวไหนกินเนื้อ ตัวไหนกินพืช และตัวไหนกินทั้งสองอย่าง
หลังจากเด็กๆ มีประสบการณ์ต่อไดโนเสาร์มากขึ้นจากการเรียนทั้ง 3 วันแล้ว วันที่สี่ เด็กๆ จะได้โจทย์ “จะขอเลี้ยง “ไดโน” สักตัว” ซึ่งเด็กๆ ต้องฝึกการใช้จินตนาการว่าหากไดโนเสาร์ไปอยู่ที่บ้านของตน จะเป็นอย่างไร แล้วถ้าต้องพาไดโนเสาร์ที่เลี้ยงไว้ที่บ้านไปโรงเรียน พวกเขาจะต้องจัดการ “ไดโนแลนด์” ที่โรงเรียนอย่างไร ซึ่งทำให้เด็กๆ ต้องฝึกการใช้ทักษะการจัดการข้อมูลเบื้องต้น เพื่อลำดับเรื่องราว รวมทั้งฝึกการสื่อสารด้วยการแสดงเหตุผล
วันที่ห้า วันสุดท้ายชวนเด็กๆ ทำกิจกรรม “ไดโน อาร์ต” ซึ่งสามารถทำได้ทั้งศิลปะการวาดและระบายสี, การฉีก ตัด แปะ, การพับกระดาษ และการปั้น โดยเด็กๆ จะได้เสริมสร้างทักษะการคิดอย่างสร้างสรรค์ ความร่วมมือในการทำงานกับเพื่อนๆ การสร้างผลงานและการสื่อสารงานศิลปะ
แม้หน่วยเรียนรู้นี้จะออกแบบโดยคุณครูปฐมวัย แต่กระบวนการเรียนรู้ตลอดทั้ง 5 วันข้างต้นนี้ ไม่ได้ให้ใช้เฉพาะในห้องเรียนเท่านั้น ผู้ปกครองก็สามารถนำไปใช้จัดประสบการณ์เรียนรู้ให้แก่บุตรหลานที่บ้านด้วยตนเองได้ไม่ยาก และยังสามารถประเมินการเรียนรู้ได้ด้วยใบงานให้เด็กๆ ได้ทดลองทำอีกด้วย
แล้วเราอาจจะหาคำตอบได้ในที่สุดว่า ทำไม? อดีตของไดโนเสาร์พวกนี้ จึงยังมีอิทธิพลต่อ การเรียนรู้โลก ของ “คนอนาคต”
ดาวน์โหลด ฟรี!!! เอกสารหน่วยเรียนรู้ ไดโนแลนด์ แดนอีสาน ที่ดาวน์โหลดไฟล์ด้านล่าง
Link เพิ่มเติม สื่อประกอบการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ หน่วยเรียนรู้ไดโนแลนด์ แดนอีสาน
สอนศิลป์ : พับไดโนเสาร์ (4 ต.ค. 58)
สอนศิลป์ : ไดโนเสาร์ล้านปี (28 พ.ย. 58)
สอนศิลป์ : ตัดแปะแสนสนุก (29 ก.ค. 60)
โคมไฟสัตว์โลกล้านปี “ไดโนเสาร์ส่องแสง” | ไอเดียสอนศิลป์
ไอเดียสอนศิลป์ : โครงกระดูกไดโนเสาร์ (23 ธ.ค. 60)
สอนศิลป์ : ไดโนเสาร์แสนสวย (26 มี.ค. 60)
ประดิษฐ์ นาฬิกาไดโนเสาร์ : ไอเดียสอนศิลป์ (14 ก.ย. 62)
สอนศิลป์ : กรอบรูปไดโนเสาร์ (13 ส.ค. 60)
สอนศิลป์ : หางไดโนเสาร์ล้านปี (18 ก.พ.6 1)
สอนศิลป์ : ไดโนเสาร์แกนทิชชู (26 ธ.ค. 58)
สอนศิลป์ : บิงโกหรรษา (8 ส.ค. 57)
สอนศิลป์ : ตัดแปะแสนสนุก (29 ก.ค. 60)
ครั้งแรกของวงการโทรทัศน์ไทยกับแอนิเมชันเคลื่อนไหวเสมือนจริงของไดโนเสาร์สายพันธุ์ไทย กับสารคดี 4 ตอน ชุด "ไดโนเสาร์แดนอีสาน"
ชวนเล่นเกมส์ไดโนเสาร์ ฝึกทักษะเด็กปฐมวัย คลิกเลย!! ที่นี่
