เหลืออีกไม่ถึงเดือนก็จะเข้าสู่ช่วงเทศกาลแห่งความสุขที่หลายคนรอคอย ทั้งวันคริสต์มาส วันปีใหม่ ที่เต็มไปด้วยบรรยากาศอบอุ่นของแสงไฟประดับ แน่นอนว่าหลายคนคงตื่นเต้นที่จะได้พักผ่อนและใช้เวลากับครอบครัวและเพื่อนฝูงในช่วงเวลานี้ แต่สำหรับบางคนแล้วช่วงเวลาเทศกาลที่ควรจะมีความสุขนี้ กลับนำความเศร้าและหดหู่มาให้แทน ภาวะนี้เรียกว่า “Festive Blues” ภาวะซึมเศร้าช่วงเทศกาล ภาวะทางอารมณ์ที่ทำให้ช่วงเทศกาล กลายเป็นช่วงเวลาที่ยากลำบาก

Festive Blues คืออะไร ? 

เทศกาลวันหยุดยาวที่ควรมีความสุข กลับทำให้รู้สึกหดหู่ใจอย่างบอกไม่ถูก ภาวะนี้เรียกว่า “Festive Blues” หรืออีกชื่อหนึ่ง “Festive Anxiety” ภาวะอารมณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงวันหยุดเทศกาล ส่งผลให้รู้สึกเศร้า เบื่อหน่าย หงุดหงิดง่าย บางรายอาจส่งผลกระทบต่อกิจวัตรประจำวัน เช่น นอนหลับยาก กินได้น้อย หรือกินมากกว่าปกติ

Festive Blues ไม่ใช่โรคทางจิตเวช แต่เป็นภาวะทางอารมณ์ที่เกิดขึ้นชั่วคราว โดยความรุนแรงและระยะเวลาของอาการอาจแตกต่างกันไปในแต่ละคน ส่วนใหญ่อาการจะไม่รุนแรง และสามารถดีขึ้นได้เองภายในระยะเวลาไม่เกิน 2 อาทิตย์ หรือเมื่อสิ้นสุดช่วงเทศกาลไปแล้ว

แม้จะได้หยุดพักผ่อน ไม่ต้องตื่นเช้าไปทำงานหรือไปโรงเรียน แล้วความเศร้ามาจากไหน? อ้างอิงจาก Kendra Cherry ผู้เชี่ยวชาญด้านการฟื้นฟูสมรรถภาพทางจิตสังคม กล่าวถึงสาเหตุสำคัญของ ภาวะ Festive Blues ไว้ว่า ส่วนหนึ่งมาจากความคาดหวังของตัวเรา ที่มีต่อภาพความสุขในช่วงเทศกาลที่ "สมบูรณ์แบบเกินจริง" เช่น การคาดหวังว่าฉันจะต้องไปเคานต์ดาวน์ท่ามกลางหิมะโปรยปรายกับคนพิเศษ ความคาดหวังว่าเราจะได้รับของขวัญที่ถูกใจในช่วงเทศกาล หรือแม้แต่ความคาดหวังจากคนรอบข้างที่ต้องการให้เราออกไปทำกิจกรรมต่าง ๆ ในวันหยุด ในขณะที่คุณแค่อยากใช้เวลาวันหยุดอย่างเรียบง่าย นอนพักผ่อนอยู่บ้านเฉย ๆ เพื่อชดเชยช่วงเวลาที่ต้องทำงานหนักหน่วงมาทั้งปี 

นอกจากนี้ “ภาระค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นในช่วงเทศกาล” เป็นอีกปัจจัยที่ทำให้หลายคนไม่รู้สึกสนุกกับเทศกาล ทั้งค่าใช้จ่ายการเตรียมงานสังสรรค์ ของขวัญ หรือค่าเดินทาง อาจทำให้หลายคนรู้สึกกังวลใจมากกว่ารู้สึกมีความสุขในช่วงเวลานี้ 

จากตัวแปรข้างต้น จึงไม่น่าแปลกใจนักว่าทำไมใครหลายคนรู้สึกเหนื่อยล้าและเครียดมากขึ้นได้ในช่วงเวลานี้ โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพจิตอยู่แล้ว อาจทำให้อาการแย่ลงได้

จากข้อมูลของ National Alliance on Mental Illness (NAMI) พบว่า 75% ของผู้ตอบแบบสอบถามที่มีปัญหาด้านสุขภาพจิตในสหรัฐอเมริกา จำนวน 300 คน รายงานว่า พวกเขารู้สึกว่าปัญหาสุขภาพจิตแย่ลงในช่วงเทศกาลวันหยุด ตั้งแต่ช่วงวันขอบคุณพระเจ้า ไปจนถึงวันขึ้นปีใหม่ 

และผู้ตอบแบบสอบถามจำนวน 68% รายงานว่ารู้สึก “ตึงเครียดทางการเงิน” มาเป็นอันดับหนึ่ง 66% รู้สึกเหงา 63% รู้สึกกดดันมากเกินไป 57% มีความคาดหวังสูงกับการฉลองเทศกาล และ 50% รู้สึกโดดเดี่ยวเพราะไม่สามารถอยู่ร่วมกับคนที่รักได้

7 สัญญาณของ Festive Blues

ภาวะ Festive Blues มักเกิดในช่วงเดือน พฤศจิกายน-ธันวาคม โดยมีลักษณะอาการ ดังนี้ 

• ซึมเศร้าหรือหงุดหงิด 
• รู้สึกเหนื่อยล้ามากกว่าปกติ 
• ความอยากอาหารลดลง 
• ไม่มีสมาธิ 
• รู้สึกตึงเครียด และวิตกกังวล
• รู้สึกไม่มีความสุขในการทำสิ่งที่ชอบ 
• รู้สึกเหงา โดดเดี่ยว 

รับมือความเศร้าในช่วงเวลาแห่งการเฉลิมฉลอง 

สำหรับใครที่รู้สึกเศร้าหรือโดดเดี่ยวในช่วงเทศกาลนี้ เราได้รวบรวมคำแนะนำจากนักจิตวิทยาและนักจิตบำบัด ที่จะช่วยให้คุณก้าวข้ามความรู้สึกเหล่านี้ไปได้ง่ายขึ้น 

• ไม่ตั้งความหวังสูงจนเกินไป การวาดภาพความสุขในช่วงเทศกาลที่กำลังจะถึงนั้นเป็นเรื่องปกติ ทำให้เรารู้สึกมีความหวังและแรงบันดาลใจในการใช้ชีวิต แต่สิ่งสำคัญคือ การตั้งความหวังที่สูงเกินไป อาจนำไปสู่ความรู้สึกกดดันและผิดหวัง เมื่อความจริงไม่เป็นไปอย่างที่คิด คงจะดีไม่น้อยถ้าเราเริ่มตั้งเป้าหมายจากสิ่งเล็ก ๆ ที่สามารถเกิดขึ้นได้จริงก่อน เพื่อไม่ให้รู้สึกกดดันจนหมดสนุก

• อย่าอินกับโซเชียลฯ เกินไป ภาพการฉลองวันคริสต์มาสหน้าหอไอเฟลท่ามกลางหิมะโปรยปรายตามหน้าสื่อออนไลน์ อาจสร้างความกดดัน และความรู้สึกเปรียบเทียบโดยไม่รู้ตัว ฉะนั้นลองลดการเสพโซเชียลลงเมื่อรู้สึกเครียด และเตือนตัวเองเสมอว่าโซเชียลมีเดียมักจะแสดงให้เห็นแต่ด้านที่ดีของชีวิตคนอื่นเสมอ ไม่จำเป็นต้องนำชีวิตของเราไม่เปรียบเทียบ

• ลดแอลกอฮอล์ เมื่อรู้สึกเศร้าหรือหดหู่การดื่มแอลกอฮอล์เพื่อก้าวข้ามความรู้สึกเหล่านั้น อาจไม่ใช่ทางเลือกที่ดี เพราะแอลกอฮอล์ส่งผลให้สารในสมองเปลี่ยนแปลงและไม่สมดุล เมื่อฤทธิ์ของมันหมดไป จะยิ่งทำให้รู้สึกแย่ลง

• วางแผนทำกิจกรรมในวันหยุด การปล่อยให้ตัวเองว่างเกินไป อาจทำให้จิตใจฟุ้งซ่าน ลองสร้างเป้าหมายในวันหยุดยาว ด้วยอย่างการลิสต์สิ่งที่อยากทำ ก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ช่วยคลายเครียดได้

• กำหนดงบ การใช้เงินเกินความจำเป็นในช่วงเทศกาล อาจทำให้รู้สึกวิตกกังวลและเครียดได้ การกำหนดชัดเจนว่าจะใช้เงินไปกับอะไรบ้างในแต่ละรายการ ก็จะช่วยให้เราไม่ใช้จ่ายเกินตัวและลดความวิตกกังวลเรื่องค่าใช้จ่ายได้อย่างมาก

• ให้เวลากับตัวเอง วันหยุดยาวเป็นโอกาสดีที่เราจะได้ใช้เวลาทำในสิ่งที่ชอบและพักผ่อนอย่างเต็มที่ อาจใช้เวลานี้ทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่อยากทำ เช่น การพักผ่อนให้เพียงพอ อ่านหนังสือ ฟังเพลง หรือทำกิจกรรมผ่อนคลายอื่น ๆ เพื่อเติมพลังให้กับตัวเองให้พร้อมลุยในปีต่อไป 

ในช่วงวันหยุดยาวยังเป็นโอกาสดีที่จะใช้เวลากับครอบครัว รับชมสาระเพิ่มเติม อย่างวืธีการสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวในช่วงเทศกาล ได้ในรายการ สูงวัยวาไรตี้ ทาง เว็บไซต์ ALTV ช่อง 4 ทีวีเรียนสนุก www.ALTV.tv